۱۶٫ برای دفع ضایعات همواره نکات ذیل باید مد نظر باشد:
۱٫ سهولت انجام عملیات دفع ضایعات
۲٫ هزینه عملیات دفع ضایعات با توجه به واحد حجم سنگ تولیدی
۳٫ موقعیت محلی که برای دفع ضایعات در نظر گرفته شده است
۴٫ سرعت پر شدن محل دفع ضایعات
۵٫ در معادن زیرزمینی مناطقی که کار استخراج در آنها به اتمام رسیده است میتوان آنها را با ضایعات پرکرد.
۶٫ نصب تابلوی محل دپوی ضایعات
۷٫ فاصله دپوی ضایعات از محل سنیه کار از بابت جلوگیری از آلودگی زیستمحیطی
۸٫ تفکیک دپوی ضایعات از دپوی مواد معدنی
۹٫ احداث کارخانه بازیافت ضایعات در جوار دپوی ضایعات از نظر اصول فنی و مهندسی و توجیهات اقتصادی
۱۰٫ محلهای ریختن مواد باطله بایستی در پروژهها مشخص شوند.
۱۷٫ برآورد باطلههای یک معدن
یکی از موضوعات مهمی که در مطالعات زمینشناسی و اکتشاف اهمیت دارد باطله کانسار است که در پروفیلهای تهیه شده باید حجم باطله تعیین شود. محل جمعآوری باطلهها باید بیرون از محدوده کانسار باشد.
۱۸٫ کاهش درصد زیان ناشی از قوارهها
هر چه حجم بلوکها کوچکتر باشد، درصد زیان ناشی از امتیازات کمتر میشود و هنگامی که حجم بلوک کوچکتر و نامنظمیها بیشتر میشوند، زیان ناشی از آن در حد ۴۰ الی ۴۵ درصد خواهد بود. اگر بلوکها بهخوبی قواره شوند بحث درباره حجم لزومی نداشته و حجم مفید از بلوک تقریبا معادل بازده عملی آن است. مقدار باطله هر معدن بهروش استخراج آن بستگی دارد و در صورتی که معادن بهصورت مکانیزه به بهرهبرداری برسند، میزان ضایعات و باطلههای حاصل خیلی کمتر خواهد بود. اگر واحد فرآوری در کنار معادن سنگ احداث شوند از یک معدن سنگ، هیچ باطله و ضایعاتی ایجاد نمیشود.
۱۹٫ مشکلات و معایب و نواقص فرآوری سنگهای آنتیک و همچنین مشکلات سنگهای آنتیک تولید شده
۱٫ آب: با توجه به پردازش ضایعات، دوغاب و خرده برشها اهمیت آن خیلی زیاد شده است که این امر، بهویژه در کارخانههای فرآوری آشکار است.
۲٫ عدم شناخت کافی نسبت به تکنولوژی جدید دستگاههای مورد نیاز
۳٫ عدم وجود مرکز اطلاعرسانی علمی و بازرگانی در این زمینه.
۴٫ کمبود متخصصان کارآمد در بخش سنگهای آنتیک.
۵٫ عدم تخصص اعتبار لازم.
۶٫ استفاده از سنگهای تراورتن و مرمریت و مرمرها در فضای باز بهدلیل بارانهای اسیدی شهرهای بزرگ مثل تهران، پس از چند سال درخشندگی، کیفیت خود را از دست داده و چهره ساختمان را کهنهتر نشان میدهند.
۷٫ استفاده از سنگهای گرانیتی که پرتوزا هستند در فضاهای بسته و مرطوب (مانند ایستگاههای مترو) خطرناک هستند.
۸٫ مدیرکل حفاظت محیطزیست استان مرکزی اعلام کرد که ۲۰ واحد آلاینده زیستمحیطی در این استان در ۳ ماهه نخست سال جاری ۸۵، اخطار تعطیلی دریافت کردهاند که این واحدها عمدتا سنگبری، بازیافت ضایعات، پخت آسفالت که تخلیه آلایندههای آنها در محیط تاثیر مطلوبی بر منابع آب، خاک و هوای منطقه دارد، هستند.
۹٫ پایین بودن میزان تقاضا برای مصرف سنگهای باطله فرآوری شده را میتوان عامل اصلی تمایل بخش خصوصی به تولید این محصول دانست.
۲۰٫ توجیه اقتصادی سنگهای آنتیک
۱٫ از نظر قیمت، سنگهای آنتیک بهمراتب قیمتی کمتر از سنگهای طبیعی دارند، چرا که کارهای دشواری که روی سنگ طبیعی برای رساندن آن به بازار و قابل استفاده کردن آن انجام میشود در مورد سنگهای آنتیک غیرضروری مینماید و دارای وزنی کمتر و ضخامتی کوچکتر هستند.
۲٫ قطعات تخت آن در مقیاس مترمربع و قطعات باریک آن در مقیاس متر بفروش میرسد.
۳٫ سنگهای ضایعاتی بهدست آمده بهصورت تنی فروخته میشوند.
۴٫ بسته به نوع سنگ از بابت مرغوبیت، قیمت آنها تا تنی ۱۰ هزار تومان است در حالی که سنگ خام اولیه گاهی تا تنی ۳۰۰ هزار تومان فروخته میشود.
۱-۲۰٫ مقایسه فروش سنگ تراورتن و فروش ضایعات آن
سنگ تراورتن که معمول آن حدود تنی ۷۰ هزار تومان است در هر تن حدود ۷ مترمربع سنگ تولید میشود، در حالی که هر تن ۳۰ هزار تن را جهت برش دربر دارد که پس از برش هر متر آن حدود ۶ هزار تومان جهت رزین و ساب بهخود اختصاص میدهد. پس هر تن سنگ تراورتن ۱۰۶= ۳۰+۶+۷۰ تومان هزینه داشته تا ۷ مترمربع سنگ بدهد، یعنی هر متر ۱۵ هزار تومان این سنگ در بازار به متری ۱۹-۱۷ هزار تومان فروخته میشود یعنی به ازای برش هر تن سنگ حدود ۳۰-۱۴ هزار تومان سود حاصل میشود.
در حالی که ضایعات سنگ تراورتن به تنی حدود ۶-۵ هزار تومان فروخته میشود، به ازای هر تن ضایعات حدود ۷ متر سنگ آنتیک بهدست میآید. هزینه فرآوری ضایعات حدودا معادل همان هزینه در سنگ ساختمان است یعنی هر تن حدودا ۴۰ هزار تومان را در بر دارد و از فروش آن به ازای هر متر حدودا یک میلیارد ریال حاصل میشود.
۲-۲۰٫ فروش معرق
در معرق به همین شکل هزینه سنگ برنز و ضایعات به کار رفته تا حدود هر متر مربع ۴۰ هزار تومان به علاوه دستمزد روزانه ۱۵ هزار تومان کارگر معادل ۳۰ هزار تومان جهت ۲ روز ساخت یک مترمربع معرق با در نظر گرفتن اجاره کارگاه مصالح، ابزارآلات حدودا ۸۰ هزار تومان به ازای هر مترمربع است. در حالی که هرمتر مربع بین ۳۰۰- ۲۰۰ هزار تومان به قیمت کیفیت در ساخت به فروش میرسد لذا مشاهده میشود کار با ضایعات در صورتی که با برنامهریزی و به صورت گسترده انجام شود بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.
۳-۲۰٫ واحدهای کانه آرایی سیار و قیمت تمام شده:
واحدهای کانهآرایی سیار قیمت تمام شده فرآوری باطله را کاهش میدهند.
۴-۲۰٫ واحدهای سنگبری کشور و سرمایه و گردش مالی:
در حال حاضر حدود ۵ هزار واحد سنگبری با ۳۷ هزار میلیارد ریال سرمایه و گردش مالی ۲۵ هزار میلیارد ریال در کشور فعال هستند.
۵ -۲۰٫ قیمت سنگهای آنتیک مصنوعی:
اگر قیمت یک مترمربع سنگ معمولی بین ۲۵ تا ۳۰ دلار باشد سنگ مصنوعی دارای قیمتی بین ۳۷ تا ۴۰ دلار است.
۶-۲۰٫ دلائل بحران سنگ در ایران با توجه به بحران اقتصادی:
۱٫ سیطره مافیای سنگ که با تحمیل باجهای گزاف بر تولیدکنندگان سنگ، سبب گران شدن و در نتیجه غیررقابتی شدن قیمت این کالا شده است
۲٫ واردات سنگهای خارجی بهویژه از کشور چین که بهدلیل قیمت ارزان سنگ ایرانی را در معرض رقابتی نابرابر قرار داده است.
۳٫ گسترش فراوان کارخانههای سرامیک در سالهای اخیر که هر یک معادل صد واحد سنگبری کاشی تولید میکنند و با قیمتی بسیار ارزانتر از سنگ بهدست تصرفکننده میرسانند.
۷-۲۰٫ دلائل سودآوری ضایعات در سنگها:
با توجه به اینکه بازیافت باطلهها در کنار مواد اولیه (معدن و کارخانه) صورت میگیرد و هزینههای جانبی ذیل را نخواهیم داشت:
۱٫ هزینه حملونقل ۲٫ هزینه حفاری ۳٫ هزینه بهرهبرداری
۸-۲۰٫ ارزش افزوده سنگ تراورتن:
ارزش افزوده سنگ تراورتن ۵ دلار در هر مترمربع سنگ است.
۹-۲۰٫ هزینه دفع ضایعات دوغاب پردازش در ایتالیا:
با در نظر گرفتن پردازش۱۰ هزار مترمربع محصول در ماه و احتساب هزینه دفع ضایعات دوغاب پردازشی که امروزه در ایتالیا در حدود یک دلار برای هر مترمربع است.
۱۰-۲۰٫ سنگهای مصنوعی آنتیک و قاچاق آنها و ارزش افزوده:
سنگهای مصنوعی فاقد ارزش افزوده هستند و در واقع با ورود آنها تنها ارز از کشور خارج میشود و از طرفی بهخاطر عدم وجود هیچگونه کنترلی بر اینگونه سنگها، بسیاری از آنها پس از ساخت به همراه طلا، حتی به قیمت سنگ طبیعی ناآشنا فروخته میشوند و هماکنون در کشور ما درصد زیادی از سنگهای قیمتی استخراج شده بهصورت قاچاق از کشور خارج میشود و از طریق دبی و امارات برای فرآوری به کشورهایی مانند هند و پاکستان میرود و بعد از فرآوری دوباره بهطور قاچاق وارد کشور میشود و اینکار باعث میشود دیگران از ارزش افزوده مواد اولیه ما استفاده کنند که در نتیجه باعث میشود در کشور ما کارهای تولید متوقف شود و قاچاق سنگ فیروزه بهخارج از کشور جزو این موارد باشد و بنا به گفته کارشناسان ظرف یک دهه گذشته از ۷۰ درصد فیروزهتراشان در بازار رضا مشهد که قطب اصلی تراش نگین ایران است تغییر شغل دادهاند.
بزرگترین مصرفکنندگان سنگهای باطله فرآوری شده و افزایش واحدهای کانهآرایی سیار
شهرداریها و ارگانهایی که فعالیتهای عمرانی دارند بهعنوان بزرگترین مصرفکنندگان سنگهای باطله فرآوری شده کشور هستند و در صورتیکه شهرداریها میزان مصرف سنگهای باطله فرآوری شده را افزایش دهند بخش خصوصی بهدنبال ایجاد واحدهای کانهآرایی سیار خواهد رفت و با سرمایهگذاری در این زمینه اقدام به فرآوری سنگهای باطله خواهد کرد.
۱-۲۱٫ تعداد واحدهای کانه آرایی جهت فرآوری سنگهای باطله:
تاکنون ۵ واحد کانهآرایی جهت فرآوری سنگهای باطله در کشور ایجاد شده که فقط یکی از آنها در کنار معدن مستقر است و بقیه در کارگاههای خارج از معادن مستقر شدهاند.
۲-۲۱٫ کارخانههای سنگهای تراورتن فرآوری شده خارج از کشور:
۱٫ کارخانه سنگ منطقه جبل علی دوبی ۲٫ کارخانه سنگ شارجه
در حال حاضر فرآوری سنگهای ایرانی در یک کارخانه در منطقه جبل علی دوبی انجام میشود که توان تولید این کارخانه حدود ۱۵ هزار مترمربع سنگ در ماه است و کارخانه دیگری در شارجه احداث شده که علاوه بر خرید سنگ خام مقداری از سنگهای تراورتن تولید ایران را فرآوری و صادر میکند