صـنـعـت سـنـگ از اولـيـن مـرحـلـه اكتشاف و بهره برداري تا آخرين مراحل فرآوري بايد به صورت يك مجموعه ديده شود كه در انتهاي آن، موضوع مهم و اساسي صادرات توليدات و فرآورده هاي حاصله در بازارهاي جهاني است. اما عليرغم توليد بيش از 7 مـيـلـيـون تـن سـنـگ هاي مختلف در كشور، توان صادراتي ايران حدود 4 درصد از كل ميزان توليد مي باشد؛ در حالي كه اين شاخص براي كشور چين 57 درصد، ايتاليا 40 درصد و تركيه 32/5 درصد است.
مـتـاسـفـانـه در سـال هـاي اخـيـر فاصله صدور سنگ هاي كار نشده يا خام با سنگ هاي كار شده مرتباً افزايش يافته و در بعضي آمارهاي سال 1381 درصد تغييرات از لحاظ ارزش و وزن به صورت منفي درآمده است. با ادامه اين روند در آينده نزديك صرفاً صادركننده سنگ خام خواهيم بود و به احتمال زياد بايد در انتظار واردات انواع سنگ هاي كار شده با قيمت هايي به مراتب بيشتر از توليدات داخلي نيز باشيم. بنابراين بايد قبول كنيم كه فعاليت هاي ما در صنعت سنگ بر مبناي يك برنامه ريزي صحيح و اصولي نبوده است. بديهي است، زماني امكان حضور تـوانـمـنـد صـنعت سنگ كشورمان در صحنه هاي بين المللي ميسّر مي گردد كه مسٿِولان مربوطه با اعمال سياست هاي اصولي و ضروري و همچنين انجام هرگونه تغييرات مورد نياز در قوانين و مقررات، زمينه هاي لازم را براي اين حركت ايجاد نمايند.
از سوي ديگر، بايد كليه دست اندركاران اين صنعت با هماهنگي كامل و در چارچوب سياست هاي مذكور به طور جدي و جمعي وارد صحنه شوند تا همه با كمك و مساعدت يكديگر بتوانند اين امر مهم را تحقق بخشيده و موجب تحولات بنيادي گردند.
براي پيشرفت مجموعه سنگ كشور و كسب نتايج مناسب كه مهم ترين آن صدور توليدات و فرآورده هاي آن مي باشد، بايد اولين اقدامات از بخش اكتشاف و سپس بهره برداري معادن سنگ آغاز شود. اكتشافات اگر اصولي و واقعاً منطبق برموازين علمي و فني انجام شود، مي توانيم در مرحله استخراج و بهره برداري، برنامه اي اقتصادي را پي ريزي و اجرا نماييم. در اين راستا، بايد قوانين و مقررات بخش اكتشافات مورد بازنگري قرار گرفته و با انجام هرگونه اصـلاحـات لازم، دارنـدگـان مـجـوزهـاي اكتشافي عمليات كامل اكتشاف را به دقت اجرا نمايند.
بعد از توليد سنگ خام در معادن، بحث فرآوري مطرح مي شود. اگر سنگ مورد نياز كارخانجات سنگبري به نحو مناسب و مطلوب تا‡مين شود، آنها مي توانند محصولاتي قابل عرضه به بازارهاي جهاني را توليد نمايند. آيا كارخانجات سنگبري در كشور ما كـه متـاسفـانـه بـه دليـل ضعـف مراكز آماري هنوز نمي توان به طور دقيق تعداد آنها را ذكر نمود، در وضعيتي هستند كه قادر به توليد، عرضه و رقابت در صحنـه هـاي بيـن المللـي بـاشند؟ چه تعداد از اين كارخانجات به صورت سنتي و صرفاً جهت بازار داخلي فعاليت مي نمايند؟ چه تعداد از آنها داراي خطـوط تـوليـد جـديد و مدرن هستند كه بتوانند فـــرآورده هـــاي صــادراتــي را عــرضــه كـنـنــد؟ ايــن كارخانجات از چه حمايت هايي برخوردارند؟ آيا معادن سنگ و كارخانجات فرآوري سنگ امكان استفاده از تسهيلات بانكي را دارند؟ در صورت تلاش و فعاليت هر واحد توليدي در صنعت سنگ، چه جايزه و تشويقي به آن واحد تعلق مي گيرد؟ متا‡سفانه پاسخ سٿِالات بالا يا منفي است يا جواب موجهي براي آن وجود ندارد. كليه اين مسايل در واقع بخشي از همان موانع و مشكلاتي است كه در امر صادرات سنگ هاي تزييني وجود دارند و مسلماً در صورت عدم اتخاذ راه حل هاي اصولي، نمي توان انتظاري براي پيشرفت اين صنعت داشت.
راهكارها
با توجه به مطالب ذكر شده موارد عمده اي كه بايد مورد اقدام قرار گيرند تا بتوان وضعيت موجود صنعت سنگ كشور را متحول نمود، به شرح زيرند:
)1 يكي از مشكلات اساسي كمبود اطلاعات آماري است كه سياست گذاري و برنامه ريزي را عملاً غير ممكن يا دشوار مي نمايد. لذا تهيه آمار و اطلاعات بــه روز بــراي اتـخــاذ سـيــاســت هــاي صـحيـح در برنامه ريزي هاي معدني بسيار مهم و لازم است.
)2 لــزوم بــرنـامـه ريـزي هـاي اصـولـي بـراسـاس وضعيت ذخاير موجود سنگ هاي تزييني در كشور در جهت بهره برداري صحيح از اين ذخاير با توجه به حجم و تنوع آنها و آگاهي از كليه نقاط ضعف و قوت.
)3 انجام اصلاحات لازم در قوانين و مقررات در جهت تسهيل و تسريع فعاليت هاي معدني.
)4 رفع مشكلات معادن و كارخانجات سنگبري كـشـور در زمـينه انواع ماشين آلات، تجهيزات و قطعات يدكي مورد نياز و اتخاذ تصميمات اصولي درخـصوص واردات اين اقلام و همچنين نحوه حـمـايت از توليدكنندگان داخلي ماشين آلات به منظور بهبود كيفيت توليدات آنها.
)5 واگذاري ذخاير ومنابع به افرادي كه داراي صلاحيت كافي مالي و فني باشند.
)6 انجام اقدامات لازم جهت حذف مقررات زايد به ويڿه انواع عوارض محلي و ماليات هاي غلط.
)7 رفع موانع و مشكلات موجود در زمينه مقررات جاري بانك هاي كشور در زمينه اعطاي تسهيلات به معادن و كارخانجات فرآوري سنگ و خصوصاً قبول مجوزهاي بهره برداري اين واحدها به عنوان وثيقه از جانب بانك و در مجموع، تلاش براي ايجاد جذابيت هايي بيشتر در بخش معادن به نحوي كه افراد سرمايه گذار تمايل به سرمايه گذاري در اين بخش را پيدا كنند.
)8 ضرورت توجه به امور آموزشي با برگزاري دوره هاي مختلف در جهت آشنايي هر چه بيشتر دست اندركاران صنعت سنگ كشور با روش هاي مدرن و جديد از جمله برگزاري دوره هاي آموزشي در زمينه مسايل فرآوري، بسته بندي، بازاريابي، كنترل كيفيت توليدات، مصرف محصولات و امور تبليغاتي.
)9 ايجاد يك تشكيلات منسجم صادراتي - كه مي تواند در قالب انجمن سنگ ايران نيز انجام شـود - بـه منظور آشنايي با بازارهاي جهاني و حركت هاي يكپارچه و هماهنگ و جلوگيري از هر نوع فعاليت انفرادي و بدون برنامه ريزي.
)10 اختصاص امكانات خاص به صادركنندگان نظير:
اعتبارات بانكي و يا صادراتي با نرخ پايين.
حذف يا كاهش ماليات بر درآمدهاي ناشي از صادرات.
پرداخت جايزه صادرات جهت تشويق صادركنندگان.
اجازه واردات مواد اوليه به صادركنندگان با تسهيلات ويڿه.
اعمال تخفيف و اختصاص يارانه در زمينه حمل و نقل صادراتي.
كاهش هرچه ممكن مقررات بازدارنده در امر صادرات.
)11 برگزاري نمايشگاه هاي تخصصي بين المللي داخلي و حضور هماهنگ و برنامه ريزي شده در نمايشگاه هاي خارجي.