سنگ ساختماني
سنگ جسمي است طبيعي که از اجتماع يک يا چند کاني تشکيل شده است . سنگ يکي از مصالح اصلي در ساخت و ساز مي باشد که در اکثر کارهايي که در مهندسي عمران ، راه ، راه آهن و بندر انجام مي شود مورد استفاده قرار ميگيرد . مهمترين موارد استفاده سنگ را مي توان به شرح زير گروه بندي کرد :
الف: سنگهايي که به شکل بلوک در ساختمان سازي ، سدها ، باراندازها ، ديوار هاي جان پناه و از اين قبيل استفاده مي شوند .
ب: سنگهايي که براي مصارف تزئيني و نماي ساختمان استفاده مي شوند .
ج: سنگهايي که براي سنگفرش ، کف و سقف ساختمانها استفاده مي شوند .
عوامل مؤثر براي انتخاب سنگ ساختماني در ابتداي طرح بايد کاربرد موردنظر مشخص باشد و ساير عوامل با توجه به آن تعيين شوند . به طور کلي عوامل مهم در انتخاب سنگ ساختماني مناسب عبارتند از :
قيمت ، رنگ ، دوام و مشخصات فني .
رنگ :
اين عامل بيشتر از ديد معماران مهم است ، اگرچه مهندسان نيز حتما روي رنگ سنگ نظر دارند . معمولا رنگهاي روشن نسبت به رنگهاي تيره ترجيح داده مي شوند . اين موضوع خصوصا در سنگهاي آهکي مهمتر است زيرا اکثر رنگهاي تيره سنگهاي آهکي در نماي بيرون ساختمان بر اثر نور خورشيد و آلودگي هوا دوام
ندارد . رنگ سنگ از ويژگيهايي است که از نظر اقتصادي نيز بسيار مهم است . سنگهايي با رنگ سبز ،لاجوردي و قرمز که کمياب هستند داراي ارزش بيشتري مي باشند . گاهي فاصله ديد در تشخيص رنگ سنگ اهميت دارد . يک گرانيت با دانه بندي متوسط که داراي فلدسپاتهاي صورتي است ، در فاصله دور با اين ويژگي ديده نخواهد شد . همچنين يک قطعه چند رنگ از آن ، در فاصله دور به صورت تک رنگ در خواهد آمد، بنابراين بايد تک رنگ يا چند رنگ بودن سنگ را در فاصله اي حدود ۰۲ تا ۰۵ سانتي متر از چشم موردنظر قرار داد .
رنگ سنگهاي آذرين و دگرگوني سيليکاتي در ارتباط با رنگ فلدسپاتهاي تشکيل دهنده است که برحسب نوع آن مي تواند رنگهاي صورتي ، کرم ، قرمز ، سبز و سفيد را به خود بگيرد .
در سنگهاي رسوبي ، کانيهاي اصلي معمولا بيرنگ هستند ( مانند کوارتز و کلسيت) اما وجود مقدار اندکي از ناخالصي ها باعث رنگي شدن اين سنگها مي شود که از مهمترين آنها کربن و اکسيدهاي آهن است . رنگهاي سياه و آبي بر اثر وجود کربن آلي و رنگهاي سبز و قرمز و زرد مي تواند بر اثر وجود اکسيدها و
هيدروکسيد هاي آهن به شرح زير به وجود آيد :
ثبات رنگ سنگها يکي از ويژگيهاي مهم و کاربردي آنهاست . رنگ بعضي از سنگها تغيير مي کند و آنهايي که از مواد آلي (خاکستري و سياه) تشکيل يافته اند ، تغييرات بيشتري خواهند داشت . رنگ سياه يک گابرو با وجود کانيهاي پيروکسن با دوام است ، اما رنگ سياه سنگ آهک که داراي مواد هيدروکربور مي باشد با دوام
نيست . رنگ صورتي يک گرانيت حاصل از فلدسپاتها با دوام است ، اما رنگ سبز ماسه سنگ اگر بر اثر وجود ترکيبات آهن باشد بادوام نخواهد بود. ثبات رنگ سنگ بستگي به مکاني که سنگ در آن به کار مي رود دارد . سنگ آهک سياه اگر در داخل ساختمان به کار رود ، رنگ آن براي مدت زيادي تغيير نمي کند اما اگر در بيرون در معرض شرايط جوي خاص مخصوصا با رطوبت زياد قرار بگيرد . تغيير رنگ آن بسيار سريع رخ مي دهد . رنگ بعضي از سنگها وقتي که در معرض شرايط جوي قرار گيرند تغيير مي کند وو يا حتي از بين مي رود . سنگ آهکهاي خاکستري به مرور زمان سفيد مي شوند ، آهکهاي سياه به خاکستري يا خاکستري زرد کم رنگ ميل مي کند . در ماسه سنگها و رس ها رنگ لاجوردي و سبز که بر اثر سولفور آهن به وجود مي آيد ، به وسيله اکسيداسيون ابتدا به زرد مايل به سبز و سپس به زرد يا قرمز تبديل مي شود .
يکي از علل ديگر در تغييرات رنگ که کمتر مورد توجه قرار مي گيرد وجود کانيهاي ناپايدار است که به سهولت به کانيهاي ديگر تبديل مي شوند ..تغييرات رنگ در سنگهاي سفيد نيز رخ مي دهد . معمولا اين سنگها کدر مي شوند و بر اثر فعل و انفعالات شيميايي در مجاورت رطوبت لکه هايي در سطح آنها به وجود مي آيد . فرسودگي اين نوع سنگ ها بيشتر در شهرهاي صنعتي و اقليم هاي گرم و مرطوب پديد مي آيد ، در صورتي که در هواي خشک و تميز دوام اين نوع سنگها بيشتر خواهد بود ، کدر شدن سنگ در سطح آن يکنواخت نيست و در محل درزه ها و حفره ها بيشتر است . از علل ديگر تغيير رنگ در سنگها شورده زدگي است که به صورت لکه هاي سفيد رنگ سطح آن را مي پوشاند . اين لکه ها معمولا از ذرات کربنات کلسيم يا سولفات کلسيم تشکيل شده ، و گاهي با کلرورها و نيتراتها نيز همراهند . شوره زدگي پيش از آنکه به نوع سنگ مورد استفاده مربوط باشد ، به بي توجهي در نصب آن برمي گردد . نمکها در صورتي که تبخيرسطحي پيش آيد روي سطح تشکيل بلور مي دهند و چنانچه تبخير در سطح زيرين پيش آيد نمک در درون سنگ انباشته مي شود .
تغيير رنگ سنگ به اهداف طرح و زيبايي آن آسيب مي زند ، بنابراين بايد در انتخاب سنگ به اين نکات توجه کرد :
الف: به هنگام انتخاب سنگ موردنظر ، به کارکرد آن در ساختمانهاي موجود با شرايط اقليمي مشابه دقت شود . معدنکاران و شرکتهاي سنگبري که با سنگ موردنظر سر و کار دارند مي توانند مشاوران خوبي دراين زمينه باشند.
ب: اغلب سنگهاي آهکي سياه در بيرون ساختمان در معرض شرايط جوي و نور آفتاب تغيير رنگ مي دهند .
ج: کانيهاي ناپايدار حتي به ميزان کم باعث تغيير رنگ مي شوند . پيش از انتخاب سنگ ، اين موضوع را مي توان به وسيله مطالعه پتروگرافي بررسي کرد .
د: صيغلي بودن سنگ به دوام رنگ آن کمک خواهد کرد .
دوام :
دوام يک سنگ ساختماني پايداري آن در مقابل تهاجام شيميايي و عوامل هوازدگي است. متاسفانه دوام سنگ که بايد مهمترين عامل در انتخاب سنگ باشد ، اغلب مورد توجه قرار نمي گيرد . بسياري از ساختاني گران قيمت وجود دارد که در انتخاب سنگ آنها به اين موضوع توحه نشده و از اين ناحيه متضرر شده اند .از عوامل طبيعي که روي اين موضوع اثر مي گذارند ، ساخت ، بافت و ترکيب کاني شناسي را مي توان نام برد . موقعيت نصب سنگ در ساختمان و کاربرد آن نيز عامل ديگري است که روي دوام سنگ موثر است .علاوه بر اين ، شرايط آب و هوايي نيز بسيار مهم است . در آب و هواي گرم و مرطوب ، هوازدگي شيميايي
و در آب و هواي سرد و خشک ، هوازدگي فيزيکي مؤثرتر است .
ساخت :
هر ضعفي در ساختار سنگ اثر تهاجم عوامل هوازدگي را سرعت مي بخشد . بنابراين سطوح درزه ها ،سطوح لايه بندي ، سطوح گسل يا هر نوع شکاف ناشي از گسل يا چين خوردگي (شامل ترکهاي برشي) همگي شرايط مناسب را براي تأثير عوامل هوازدگي و يخبندان به وجود مي آورند .
بافت :
سنگ ممکن است داراي دانه هاي هم اندازه از نوع درشت دانه يا ريزدانه ، يا داراي بافت پرفيري (دانه هاي نامساوي) باشد . سنگهاي درشت دانه زودتر از سنگهاي ريزدانه گسيخته مي شوند ، بخصوص به تغييرات دما حساس اند . اين نوع گسيختگي حداقل تا حدودي به علت تفاوت ضرايب انبساطي کانيهاي سازنده سنگ مربوط مي باشد . سنگها همچنين ممکن است متراکم يا متخلخل باشند . سنگ متراکم ديرتر از سنگ متخلخل متلاشي مي شود . سنگهاي متراکم تقريبا غيرقابل نفوذند ، لذا عوامل هوازدگي نمي تواند سريعا عمل نمايد . از طرف ديگر ، سنگهاي با تخلخل باز و مويين ، آب را به سادگي جذب مي کنند و بر اثر يخبندان دچار ترک خوردگي مي شوند .
ترکيب شناسي :
از آنجايي که کانيهاي مختلف داراي مقاومتهاي متفاوتي در برابر هجوم عوامل هوازدگي مي باشند ، طبيعي است که سنگها به دليل دارا بودن کانيهاي سازنده متفاوت ، داراي مقاومتهاي گوناگوني نيز در برابر هوازدگي اند و آنهايي که داراي کانيهاي با مقاومت کمتر هستند ، زودتر بر اثر عوامل مختلف آسيب مي بينند.
کانيهاي مضر :
برخي از کانيهاي مشخص (سولفورهاي آهن) را مي توان در کليه شرايط به عنوان کانيهاي مضر در نظر گرفت ، در حالي که برخي از کاني هاي ديگر ، مانند ميکا فقط در مقادير زياد و در برخي از سنگها مانند ماسه سنگها و مرمرها مضر هستند . يکي از علل تغيير رنگ در سنگها که کمتر مورد توجه قرار مي گيرد ، وجود کانيهاي ناپايدار است که به سهولت به کاني ديگري تبديل مي شوند ، اين کانيها اغلب از نوع سولفورهاي آهن بوده ، در مجاورت رطوبت اکسيده شده و به هيدروکسيد تبديل مي شوند که نتيجه آن لکه دار شدن سنگ است .
عوامل مؤثر در عمر مفيد سنگ ساختماني :
بسياري از سنگهاي ساختماني بر اثر استخراج نادرسيت هدر مي روند . استفاده از مواد منفجره يا استفاده نامناسب از امته هاي حفاري ممکن است منجر به ايجاد ترکهايي در سنگ شود . ممکن است برخي از ترکها ميکروسکوپي باشند ، اما حتي در اين مقياس نيز باعث نفوذ عوامل تخريب و در نتيجه تلاشي سنگ مي
شوند . در مورد سنگهاي لايه لايه فرآوريهايي از قبيل برش و صيقل از جهت سطوح موازي لايه بندي صورت گيرد . اگر در مراحل استخراج ، ساب و صيقل سنگ نيز بي دقتي شود ، سبب ايجاد ترک ، درزه در سنگ مي شود در نتيجه پديده هوازدگي سريع خواهد شد.
- سنگ انتخابي بايد از هر گونه درزه، ترک، شکاف يا ساير نقاط ضعف عاري باشد .
- سنگ را بايد قبل از انتخاب آزمايش کرد . آزمايشهاي مورد نياز بر اساس کاربرد سنگ بايد تعيين شوند .
- قبل از انتخاب سنگ بايد آن را با مطالعات ميکروسکوپي بررسي نمود و در صورت وجود مقادير بيش از حد کانيهاي مضر و ناپايدار به صورت تجمعي از به کار بردن آنها در ساختمان پرهيز نمود .
- تراکم يک سنگ لزوما تضمين کننده دوام آن نيست .
- سنگهاي با مقدار جذب آب زياد فقط در نواحي خشک استفاده شوند . سنگهاي با تخلخل خيلي زياد نبايد در اقليم هاي سرد و مرطوب استفاده شوند . در شرايط خاص جهت محافظت سنگ مي توان از پارافين يا مواد مخصوص استفاده نمود .
- آزمايش مقاومت در يخبندان براي سنگهايي که در مناطق سرد به کار مي روند ضروري است . طراح براي اين آزمايش بايد تعداد دوره هاي لازم يخبندان را با توجه به محل کاربرد تعيين نمايد .
- در محيط هايي که با گازها و مواد شيميايي سر و کار دارند بايد دوام سنگ موردنظر در برابر اين مواد با آزمايش بررسي شود . کلا سنگهاي آهکي و ماسه سنگهايي که سيمان آنها از نوع آهکي باشد ، نسبت به اين محيط ها پايداري کمتري دارند .
ويژگيهاي فني سنگها :
ويژگيهاي فني سنگها که با آزمايشهاي شيميايي ، فيزيکي و مکانيکي به دست مي آيد به علت تنوع بافت ، ساخت و شرايط تشکيل سنگها ، بسيار متفاوت مي باشد . با تجزيه شيميايي سنگها مي توان تا حدودي ترکيب شيميايي آنها را به دست آورد و آن را به عنوان مکمل همراه با بررسيهاي کاني شناسي ميکروسکوپي مورد استفاده قرار داد . علاوه بر اين ، وجود ترکيبات مضر از قببل پيريت ، قطعات درشت ميکا ، تالک و غيره را ميتووان تعيين نمود . براي سنگهايي که در مجاورت آبهاي شور به کار مي روند ، حتما بايد آزمايشهاي شيميايي به عمل آيد . از آزمايشهاي فيزيکي و مکانيکي به طور گسترده اي براي طبقه بندي
سنگها استفاده شده است که از آن جمله مي توان وزن مخصوص ، مقاومت فشاري در يخبندان را نام برد .
وزن مخصوص :
گاهي اوقات وزن سنگ مي تواند مهم باشد ، براي ساخت لنگرگاهها و ديوارهاي ساحلي داشتن ديوارهاي با چگالي بالا مهم است زيرا سنگ در آب غوطه ور مي شود و قسمت مهمي از وزن موثر خود را از دست مي دهد . از طرف ديگر ، در بناي طاق يا گنبد نياز به استفاده از سنگهاي سبک مي باشد . در يک طبقه بندي سنگ ها بر اساس وزن مخصوص به دو گروه سبک و سنگین گروه بندي شده است . بر اين اساس کاربرد سنگهاي سبک براي ساخت ديوار در مناطق و براي سنگهاي سنگين براي انواع کاربردهاي مهندسي از قبيل شالوده ، کف ، ديوار حائل ، سنگ نما و غيره ذکر شده است .
بر اساس طبقه بندي ديگر ، سنگها بر اساس وزن مخصوص به شکل زير گروه بندي شده اند :
سنگهاي خيلي سبک ( شناور در آب ) ۱ وزن مخصوص ظاهري
سنگهای سبک 1-1/5
سنگهاي با وزن متوسط 1/5-2/5
سنگهاي سنگين 2/5-3
سنگهاي خيلي سنگين 3
وزن مخصوص در جلاپذيري سنگ اهميت دارد به طوري که سنگهاي با وزن مخصوص کمتر از 1/5 جلای مناسب نمی پذیرند و وزن مخصوص بالای 2/2 به خوبی جلاپذیرند. وزن مخصوص سنگهاي ساختماني بايد تا تدوين و تصويب استاندارد ملي ايران ، مطابق با استاندارد C ASTM ۷۹ اندازه گيري شود .
ميزان جذب آب :
ميزان جذب آب ، مقدار آبي است که سنگ بر حسب درصد وزن خشک خود جذب مي نمايد . ميزان جذب در سنگها بسيار متفاوت بوده و گاه ممکن است در يک نوع تغييراتي مشاهده شود . اما به طور کلي اين مقدار در سنگهاي آذرين خيلي کم است . سنگ آهک ها و ماسه سنگ ها مقادير مختلفي را نشان مي دهند در کل براي سنگهاي ساختماني ميزان جذب آب بايد پايين باشد .
براي اندازه گيري جذب آب سنگ بايد تا تصويب استاندارد ملي ايران ، از روش استاندارد :
C ASTM۷۹ استفاده شود .
تخلخل و ارتباط آن با جذب آب :
تخلخل نشان دهنده حجم فضاهاي خالي موجود در سنگ است و لذا سنگ با تخلخل کم مقدار کمي مي تواند آب جذب کند ، اما سنگ با تخلخل زياد ممکن است مقادير زيادي آب جذب و در خود نگه دارد .
البته باقيماندن آب در سنگ بستگي به ابعاد و شکل منافذ نيز دارد . منافذ کوچک به خاطر خاصيت مويينگي ، آب بيشتري جذب مي نمايند و بالعکس اگر منافذ بزرگ باشند آب ساده تر خارج مي شود . در برخي موارد علي رغم تخلخل بالا ، ميزان جذب آب پايين مشاهده مي گردد و لزوما رابطه مستقيمي بين اين دو وجود ندارد .
سنگها را بر اساس درصد تخلخل ظاهري به گروههاي زير تقسيم مي کنند :
- سنگهاي با تخلخل خيلي زياد بالاتر از ۰۲ درصد
- سنگهاي با تخلخل زياد ۰۱ تا ۰۲ درصد
- سنگهاي با تخلخل نسبتا زياد ۵ تا ۰۱ درصد
-سنگهاي با تخلخل متوسط ۵/2 تا ۵
-سنگهاي با تخلخل کم 1 تا ۵/2 درصد
- سنگهاي خيلي متراکم کمتر از يک درصد
مقاومت فشاري :
مقاومت فشاري سنگ حد پايداري آن را برابر نيروهاي فشاري اعمال شده نشان مي دهد . به اين خاصيت بيش از حد توجه شده است . از اين رو اکثرا اين تنها آزمايشي است که بر روي سنگ انجام مي شود .
سنگهايي که براي مقاصد ساختماني استفاده مي شوند ، به ندرت مقاومتي کمتر از ۰۴ مگا پاسکال از خود نشان مي دهند و در بسياري موارد بخصوص در سنگهاي آذرين از ۰۴۱ تا ۰۰۲ مگا پاسکال و حتي بيش از اين مقدار را هم ميتوان مشاهده کرد . در حالي که در پي بلندترين ساختمانها فشار وارده احتمالا بيش از يک مگاپاسکال نخواهد بود . مقاومت فشاري سنگ معمولا به وسيله جک فشاري با شکستن نمونه هاي مکعبي يا استوانه اي به دست مي آيد . براي اينکه نتايج آزمايشهاي مختلف قابل مقايسه باشد بايد شرايط آزمايش کاملا يکسان باشد . دليل اين موضوع ، اثر عوامل مختلف بر روي نتايج آزمايش است که از آن جمله ، روش استخراج ، ميزان هوازدگي سنگ ، روش آماده سازي نمونه ، درجه خشک بودن سنگ ، دماي محيط آزمايش ، جهت بارگذاري نسبت به لايه بندي ،مشخصات صفحات نگاهدارنده نمونه ها و غيره را ميتوان نام برد . لذا مشخص است که آزمايش بايد استاندارد باشد و براي کليه کارها از روش استاندارد تبعيت شود . مقاومت فشاري سنگ به وضعيت دانه بندي سنگ بستگي دارد . در سنگهاي آواري مقدار و نوع سيمان و در سنگهاي آذرين يا دگرگوني نحوه اتصال دانه ها اهميت زياد دارد . براي اندازه گيري مقاومت فشاري تا هنگام تدوين و تصويب استاندارد ملي ايران از استاندارد :
C ASTM ۰۷۱استفاده شود .
مقاومت خمشي :
مقاومت خمشي سنگ را ميتوان به عنوان توانايي آن در برابر تنشهاي خمشي بيان نمود . معمولا اين مقاومت را بر حسب مدول گسيختگي بيان مي کنند . به اهميت اين آزمايش توجه چنداني نشده است و لذا کمتر انجام مي شود . بسياري از اوقات مشاهده شده که سنگ به کار رفته براي آستانه پنجره ها ، بر اثر نيروهاي خمشي شکسته است دليل اين شکستگي را بايد در مقاومت خمشي آن که خيلي کم بوده است دانست . وارد شدن چنين نيروهايي در اثر نشست ساختمان چندان غيرمعمول نيست . بايد توجه نمود که هيچ رابطه مستقيمي بين مقاومت خمشي و مقاومت فشاري سنگ وجود ندارد . بين نمونه هاي مختلف از يک نوع سنگ تغييرات وسيعي از مقاومت خمشي ديده مي شود . مقاومت خمشي سنگ معمولا بر اثر رطوبت کاهش مي يابد .
تا هنگام تدوين و تصويب استاندارد ملي ايران ، براي اندازه گيري مقاومت خمشي سنگ از استاندارد :
C ASTM ۹۹ استفاده شود.
- در سنگهاي لايه لايه مقاومت فشاري عمود بر سطح لايه بندي ، بيشتر مقدار آن در جهت موازي با لايه بندي است . اگر چه مواردي مغاير اين هم عملا مشاهده شده است ، در صورت عدم آزمايش تجربي ، بهتر است برش و نصب سنگ به گونه اي باشد که بارگذاري در جهت عمود بر لايه باشد .
- مقاومت فشاري سنگ ساختماني را بايد در هر دو شرايط خشک و تر اندازه گرفت . اين دو غالبا تفاوت فاحشي دارند و در حالت تر ، مقاومت فشاري کاهش مي يابد . بيشترين کاهش وقتي رخ مي دهد که سيمان سنگ از نوعي باشد که در تماس با آب قابليت سست شدن داشته باشد .
- مقاومت فشاري اکثر سنگها پس از چند دوره يخبندان کاهش نشان مي دهد . لذا آزمايش اين موضوع قبل از انتخاب توصيه مي شود .
- در اکثر استانداردها تعداد نمونه هاي لازم براي اندازه گيري مقاومت متوسط ۵ عدد ذکر شده است . در صورت عدم همخواني نتايج ۵ نمونه ، توصيه مي شود که اين تعداد به ۸ عدد افزايش يابد .
مقاومت کششي :
مقاومت کششي ، تنش کششي لازم براي شکستن نمونه اي با شکل و اندازه خاص مي باشد . مقاومت کششي سنگها به جهت بارگذاري بستگي دارد ، به عنوان مثال در گنايسها در جهت شيستوزيتي بيشتر از جهت عمود بر آن مي باشد . همچنين مقاومت کششي به ميزان رطوبت سنگ نيز بستگي دارد . مقدار مقاومت کششي سنگها از مقاومت فشاري آنها کمتر است و معمولا بين ۰۱ تا ۰۴ درصد آن تغيير مي کند .
مقاومت سايشي :
مقاومت سايشي سنگ به وضعيت دانه بندي و سختي کانيهاي تشکيل دهنده بستگي دارد . برخي از سنگها به علت سختي متفاوت سازنده هاي آن ، دچار فرسايش نامنظمي مي شوند و از اين نظر ممکن است کمتراز سنگهايي که داراي سختي کم ، اما يکنواخت هستند مورد توجه باشند . مقاومت سايشي سنگ وقتي مهم است که در معرض سايش قرار گيرد . از جمله مي توان از پلکان ، سنگفرش ، پياده رو ها و کف ساختمانها يا کانالهاي آب و فاضلاب نام برد . علاوه بر اين ، در مناطق خشک که فرسايش باد قابل توجه است يا در امتداد سواحل که وجود ماسه و باد مي تواند عمل سايش را به وجود آورد ، اين موضوع بايد در نظر گرفته شود .
کاربرد سنگهاي ساختماني
از زمان قديم از سنگها به خاطر دوام و مقاومت زياد آنها در احداث ساختمانها و ابنيه مهم استفاده شده است . حتي گاهي سنگ تعيين کننده نوع معماري يک منطقه به شمار مي رفته است . مثلا تخت جمشيد از سنگ آهک , ابنيه تاريخي شهر فلورانس ايتاليا از ماربل کارارا و ابنيه و برج هاي شهر بلونيا در ايتاليا از ماسه سنگ ساخته شده اند .امروزه به دليل پيشرفت فن آوري در استخراج و حمل و نقل ، استفاده از سنگ ابعاد گسترده اي گرفته و از آن ، در زمينه هاي مختلف ساخت و ساز استفاده مي گردد . مهمترين کاربرد سنگها به شرح زير است :
پوشش ديوارهاي داخلي
اکثر ديوارهاي داخلي که با سنگ پوشانده مي شوند مربوط به ساختمانهاي اداري ، اماکن عمومي و بهداشتي ، فروشگاهها و سالنهاي غذاخوري است . سنگهاي مورد استفاده براي اين کاربرد بايد داراي خصوصيات زير باشند :
۱) قابليت شست و شو و دوام در برابر شوينده ها
۲) تخلخل کم
۳) جلاپذيري مطلوب
۴) رنگ و ظاهر زيبا
کف و پلکان
به کار بردن سنگ جهت استفاده در کف و پلکان با توجه به اينکه در معرض سايش و احتمالا ضربه خوردن مي باشند بايد از ويژگيهاي به قرار زير برخوردار باشند :
۱) دارا بودن قابليت برش در يک جهت ، که سنگهاي دگرگوني و بعضي از سنگهاي رسوبي اين خصوصيت را دارا مي باشند .
۲) داراي مقاومت ضربه اي زياد باشند .
۳) محکم و سخت باشند .
۴) داراي مقاومت سايشي نسبتا زياد باشند .
۵) تخلخل کم
۶) رنگ و ظاهر زيبا
۷) قابل شستشو و پايداري در برابر اسيدها و بازها و شوينده ها
از بهترين سنگ ها براي استفاده در کف و پلکان گنايس و کوارتزيت مي باشند .
نما
بيشترين کاربرد سنگ در ساختمان ، نماي آن است . نماي ساختمان به دليل قرار گرفتن در معرض شرايط جوي ( باران ، يخبندان ، آفتاب و آلاينده ها ) ، از اهميت خاصي برخوردار است . سنگ نما بايد ويژگيهاي خاصي داشته باشد تا بتواند در برابر اين عوامل دوام بياورد . بنابراين جهت انتخاب سنگ براي استفاده در نماي ساختمان بايد به نکات زير توجه خاص کرد :
۱) نوع آب و هواي منطقه در نظر گرفته شود . سنگي مناسب با شرايط اقليمي انتخاب گردد مثلا در مناطق سرد و مرطوب ، سنگ داراي تخلخل بسيار کم باشد ، وگرنه ممکن است بر اثر يخبندان سنگ متلاشي شود ، يا در مکانهايي که امکان وزش طوفان شن وجود دارد ، در معرض سايش است .
۲) قابليت صيقل خوردن و برش را داشته باشد .
۳) مقاومتهاي کششي و خمشي نسبتا خوبي را دارا باشد .
۴) ترکيبات کاني شناسي آن بايد در نظر گرفته شود . چون کانيهاي مضر ( کانيهاي آهن ) در برابر آب و هوا اکسيده شده و در نتيجه فرسودگي زودرس را به وجود مي آورند . وجود ناخالصي به صورت مجتمع در يک نقطه يا يک امتداد ، مي تواند ، نقطه ضعف بوده و باعث تخريب سنگ شود .
۵) بهتر است برآوردي از عمر مفيد ساختمان به عمل آيد و سنگ نما متناسب با آن انتخاب گردد .
۶) در صورت نصب سنگ به روش تر ، چسبندگي خوبي با ملات داشته باشد . (آيين کار طرح ، نصب و نگهداري سنگ ساختماني ، انتشارات مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن مراجعه شود. )
۷) رنگ آن با ثبات باشد .
۸) در برابر بخارها و گازها و پرتو آفتاب پايدار باشد .
کف خيابان و پياده رو
سنگهاي مورد استفاده در پياده روها بايد سخت ، با دوام و داراي مقاومت سايشي نسبتا بالا باشد . سنگها و با دانه بندي متوسط بايد داراي چند کاني باشد . ( Polymineral )
بام
در ايران براي جهت پوشش بامها عموما از سنگ استفاده نمي شود ، اما به عنوان پوشش بام در بعضي مناطق ايران مي تواند هم از نظر دوام و هم از نظر قيمت کاربري خوبي داشته باشد ، مشروط بر اينکه سنگ انتخاب شده داراي خصوصيات زير باشد :
۱- قابليت تقسيم به لايه هاي نازک و مسطح را داشته باشد .
۲- بايد سنگي سبک و غيرقابل نفوذ باشد .
۳- داراي دوام و مقاومت خمشي خوبي باشد .
۴- بدون تخلخل و در برابر يخبندان مقاوم باشد .
اين ويژگيها معمولا در سنگ لوح وجود دارد . البته سنگهايي مانند شيست هاي کلريتي و ميکاشيست ها نيز تاحدودي اين ويژگيها را دارا مي باشند.
ديوار و شالوده
سنگ ها را براي شالوده و ديوارهاي حايل معمولا به صورت نامنظم و بدون شکل به کار مي برند . حجم اين سنگها بين 200/0 تا 500/0 مترمکعب است و از قطعات کوچکتر جهت پر کردن فاصله بين آنها استفاده مي گردد .معمولا براي اين کار ، از سنگهايي که در منطقه وجود دارد استفاده مي شود ( براي صرفه جويي در هزينه ها ) به اين منظور بايد به موارد زير توجه کرد :
۱- بهتر است سنگهايي نسبتا سخت با وزن ويژه و مقاومت فشاري زياد مصرف گردد .
۲- سنگهايي که داراي لايه بندي و قابليت انحلال زياد هستند مصرف نشود .
۳- سنگهاي متخلخل به کار نرود .
سنگهاي آهکي دولوميتي و ماسه سنگها به اين منظور از مناسبترين سنگها به شمار مي روند .
زيرسازي جاده ها :
سنگهايي که براي جاده سازي استفاده مي شود بايد نسبت به نوع جاده و شرايط زمين شناسي و مورفولوژي منطقه انتخاب شود . براي انتخاب سنگ بايد به موارد زير توجه کرد :
۱- از دانه بندي همگن تشکيل شده باشد .
۲- حتي الامکان بدون تخلخل باشد .
۳- سخت بوده و وزن ويژه زيادي داشته باشد .
۴- از مقاومت فشاري زيادي برخوردار باشد .
تزئينات ساختمان :
براي تزئينات ساختمان از سنگ هاي بريده شده ، با اندازه هاي معين استفاده مي شود . اين سنگها براي استفاده قاب درها ، پنجره ها ، ستون ، شومينه و موارد خاص ديگر در ساختمان استفاده مي گردد . براي انتخاب اين سنگها بايد به موارد زير توجه کرد :
۱- عمدتا سنگهايي که قابليت کار بر روي آنها آسان باشد براي اين منظور انتخاب مي شوند .
۲- داراي دوام مناسب و به طور کلي مقاومت کششي و خمشي خوبي داشته باشند .
۳- داراي رنگ و ظاهر زيبايي باشند .
سنگ آهک هاي سخت و ماربل ها ، سنگهاي آذرين و ماسه سنگ ها ( اگر قابليت شکل پذيري داشته باشند) جزء مناسبترين سنگها می باشند.