سنگ آنتیک چیست؟

معرفی سنگ‌های آنتیک و ایده پدید آمدن آنها
سنگ آنتیک از قرار دادن قطعات شکسته سنگ و خرده سنگ کنار هم (ضایعات و باطله‌های سنگ‌های تراورتن) و چسباندن آنها با ملات‌هایی که پایه زرینی دارند تولید می‌شوند و به عبارتی از مجموع و ترکیب باطله‌ها و ضایعات سنگ‌های تزیینی تراورتن با مواد افزاینده مختصر دیگر به‌دست می‌آیند. ایده پدید آمدن سنگ‌های آنتیک از آنجا شکل گرفت که طراحان و آرشیتکت‌ها به‌منظور هر چه زیباتر کردن فضاها اعم از فضاهای بیرونی و درونی ساختمان‌ها و کف‌پوش‌ها و محوطه‌سازی‌های بیرونی نیاز به سنگ‌هایی با فاکتورهای مورد نظر خویش را احساس می‌کردند به‌علاوه پیشرفت صنعت ساختمان و سلیقه‌های مختلف این نیاز را بیان می‌کرد که سنگ‌هایی با طرح‌های مختلف و فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی با کیفیت بالا و قیمت مناسب باید در دسترس باشد.
1. قدمت استفاده از سنگریزه‌ها و خرده‌سنگ‌ها
انسان از زمان‌های دور سنگریزه‌ها را جمع می‌کرد و از آنها ابزار می‌ساخت، او از آنها مهره درست می‌کرد و رنگ می‌زد تا زینت تن او شود. 8 هزار سال قبل از میلاد مردم منطقه‌ای که اکنون فرانسه و اسپانیا نامیده می‌شوند با اجرای رنگ قرمز روی سنگریزه‌ها، نقطه‌گذاری و خطوط موجدار آنها را تزیین می‌کردند.
اولین نمونه‌های شناخته شده کاربرد موزائیک از سنگریزه‌ها متعلق به قرن هشتم قبل از میلاد و در آسیای صغیر است.
در قرن سوم قبل از میلاد یونانی‌ها سنگفرش‌های موزائیکی وسیعی از سنگریزه‌های تیره رنگ با انتقال تدریجی بسیار ظریف به سمت رنگ روشن ساختند.
موزائیک‌های مقدونیه به درجه اوج صنعت خود رسیدند، آنها با ساروج کردن تکه‌های باریکی از سرب خط فاصل تندیس‌ها را طراحی می‌کردند و به آنها استحکام می‌بخشیدند.
در موزائیک‌های قدیمی چینی‌ها آمیخته‌ای از نقش‌های هندسی و نقشمایه‌های گل و گیاه بود و اغلب با کاشی‌های سقف طرح‌ریزی می‌شد. در مقابل موزائیک‌های پرتغالی‌ها به‌طور معمول برجسته و انتزاعی بود. سنگفرش‌های موزائیکی اسپانیا بیشتر پالوده شده و با سنگریزه‌های خاکستری، سفید و ارغوانی انواع طرح‌های هندسی را خلق کرده‌اند. در بعضی از فرهنگ‌ها سنگ علاوه بر جنبه کاربردی و تزئین اهمیت معنوی نیز دارد، در باغ‌های ژاپن، سنگ‌ها بنیاد و روح باغ به‌شمار می‌روند و در باور آنها سنگ پناهگاه خیابان است. اغلب سنگ‌های ویژه را در محل وسیعی از شن و ماسه قرار می‌دهند که به زیبایی شیار کشیده شده است تا به اجناس آرامش و تعادل کامل دست دهد. کاهن‌های بودایی زن در مراسم تمرکز روزانه خود در اینکار مشارکت کرده و طرح‌های سنتی را شن‌کشی می‌کنند که در طول قرن‌ها تکامل یافته است. به‌طور کلی از اوایل قرن بیستم پیشرفت‌های عملی به حدی رسید که انسان قادر گشته سنگ‌های آنتیک و مصنوعی را در آزمایشگاه تولید کند هر چند که قیمت و هزینه‌های تولید آن بسیار گران است.
2. تشکیل ضایعات
معمولا در هنگام استخراج معادن تراورتن به‌ویژه در مواقعی که سنگ دارای کیلواژ، درزه و شکاف و شکستگی باشد و درزه‌های موجود در سنگ به‌یکدیگر نزدیک باشند مقدار زیادی و حدود 20 درصد ضایعات به‌صورت سنگ لاشه ایجاد می‌شود که این مواد به‌عنوان محصولات جانبی معدن به‌حساب می‌آیند. البته تولید و ایجاد ضایعات از طریق دیگر هم صورت می‌گیرد و آن کارخانه‌های فرآوری سنگ تزیینی تراورتن است که با توجه به تناژ و وزن یک تن سنگ تراورتن ورودی به کارخانه فرآوری جهت برش و تهیه پلاک حدود 35 درصد آن به‌عنوان ضایعات در نظر گرفته می‌شود و به‌طور کلی در کارخانه‌های سنگ ابعاد سنگ زیر 10 سانتی‌متر به‌عنوان باطله در نظر گرفته می‌شوند. 25 درصد از باطله‌های معادن سنگ ایران بازیافت می‌شوند که باطله حاصل از معادن سنگ ایران دو برابر استاندارد جهانی است. بیشترین حجم باطله مربوط به معادن سنگ گرانیت است.
3. عوامل مهم تشکیل ضایعات و باطله‌های سنگ‌های تزئینی
1. قله‌های آورده شده به کارخانه‌ها دارای شکاف‌هایی بوده که در موقع برش توسط قله بر در کارخانه باعث ضایعات بیشتر شده و از استحکام معمول محصول نیز می‌کاهد.
2. براساس آمار به‌دست آمده، یک تن سنگ زمانی‌که از معدن خارج می‌شود 50 درصد آن ناسالم و غیرقابل استفاده است که ضمن ایجاد ضایعات در نتیجه مصرف‌کننده باید برای هر یک تن سنگ دو برابر بهای آن را بپردازد.
3. معمولا پلاک‌هایی که در کارخانه‌های سنگبری، استفاده یا تولید می‌شوند به‌علت عدم دقت در حمل غالبا باعث ایجاد شکستگی در لبه‌ها، ترک‌ها و یا خراش در سطح ساب خورده می‌شود و باعث ایجاد ضایعات می‌شود.
4. توسط دستگاه بلوک‌بر
5. توسط اره گروه‌های چندتیغه‌ای
6. توسط چکش
7. چنانچه امتداد لایه‌ها به‌موازات راستای چین خوردگی نباشد سنگ‌شکستگی بیشتری دارد
8. تاثیر گسله‌ها و درزه‌ها بر سنگ‌ها
9. سنگ‌های واقع در نواحی شکسته
10. روند استخراج در جهت عکس شیب طبقات نباشد
11. معادنی که به روش انفجاری استخراج می‌شوند در اثر ضربه انفجار به میزان زیادی درزه ایجاد می‌شود که در زمان برش یا صیقل منجر به شکستن پلاک و ایجاد ضایعات می‌شود.
12. توسط دستگاه سیم برش هنگام برش سنگ.
4. مقایسه ضایعات سنگ در معدن و کارخانه فرآوری
باطله‌های موجود درکارخانه و معدن یک شباهت دارند و آن این است که هر دو ماده یک جنس و یک ترکیب شیمیایی دارند ولی از نظر نوع عملکرد با هم تفاوت دارند و این عملکرد بستگی به‌نوع سنگ، ضخامت و اندازه‌های متفاوت آنها دارد.
5. مقایسه کاربردی ضایعات سنگ‌های گرانیتی و تراورتن
1. بسته به نوع سنگ می‌توان از آنها استفاده‌های زیادی کرد، اگر سنگ‌های ضایعاتی از نوع آذرین باشند که سخت هستند می‌توان از آنها برای تولید سنگفرش استفاده کرد ولی اگر سنگ‌ها نرم باشند مانند تراورتن می‌توان آنها را به پودرسنگ تبدیل کرد یا از آنها برای تهیه سنگ‌های آنتیک که در نماها استفاده می‌شود بهره برد.
2. معادن سنگ گرانیت 25 درصد معادن سنگ را تشکیل می‌دهند و بیشترین ضایعات سنگ‌ها هم مربوط به سنگ گرانیت است زیرا روش استخراج در این معادن فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد ولی در معادن سنگ نرم از جمله تراورتن با توجه به استفاده از روش‌های مکانیزه، مقدار باطله در حد کمی است و در گذشته قطعات کوچک سنگ تراورتن در معادن دپو می‌شدند ولی هم‌اکنون با افزایش قیمت سنگ، فرآوری این قطعات از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر است.
6. دلائل عدم به‌کارگیری سنگ‌های گرانیتی و کوارتزیت جهت استفاده سنگ‌های آنتیک
1. ضایعات سنگ‌هایی که برای تولید سنگ‌های آنتیک به‌کار می‌رود، باید سختی قابل قبول داشته باشند. سختی زیاد نیز شرایط برش و صیقل دادن سنگ را مشکل ساخته و هزینه تهیه سنگ آنتیک را بالا می‌برد.
لذا سختی باید در حد قابل قبول باشد در نتیجه تهیه سنگ‌های آنتیکی به‌دلیل سختی زیاد گرانیت‌ها و کوارتزیت‌ها گران تمام می‌شود.
2. به‌طور کلی ضایعات سنگی که در برابر اسیدها مقاوم هستند جهت تولید سنگ‌های آنتیک مناسب نیستند. از جمله گرانیت، سینیت، دیوزیت، کوارتزیت، آنزریت، تراکیت، بازاکت، دیاباز و ماسه سنگ ولی سنگ‌های ذکر شده جهت تولید سنگفرش، کفپوش، دیوار داخلی یا خارجی مناسب هستند.
7. دلائل استفاده از ضایعات سنگ‌های تراورتن جهت تولید سنگ‌های آنتیک
1. مقاومت قابل قبول سنگ‌های تراورتن 2. سختی کم 3. قابلیت ساب و برش 4. استحکام بالا و شکل‌پذیری 5. بلوری بودن 6. چگالی زیاد 7. زیبایی ظاهر 8. وجود تخلخل جهت چسبیدن کامل به ملات 9. سهولت دسترسی 10. عدم امکان آلتره شده ذخایر آن 11. تنوع رنگ‌ها 12. ارزانی نسبت به سایر سنگ‌ها 13. عدم وجود ساختارهای تکتونیکی به‌روی این ذخایر به‌دلیل جوان بودن آنها (کوارترنر) 14. شرایط استخراج ایده‌آل دارند به همین دلیل اغلب با لایه‌بندی افقی، شیب کم و در نقاط کم ارتفاع و قابل دستیابی تشکیل می‌شوند 15. مقاومت فشاری 16. جذب رطوبت 17. در مقابل قلیایی‌ها مقاومند 18. افزایش صادرات سنگ‌های تراورتن باعث بالا رفتن توان مالی معدنکاران و ایجاد واحد فرآوری باطله شده.
8. شرایط استفاده از ضایعات سنگ‌های تراورتن در تولید سنگ‌های آنتیک
1. قطعات سنگ باید از نظر وضعیت میکروتکتونیکی و وجود درزه و شکاف‌ها ارزیابی شوند 2. قطعات سنگ مورد نظر باید قابلیت برش و سایش و مقاومت در جهات مختلف با در نظر گرفتن تجربه کارگر سنگبر را داشته باشند 3. مشاوره با استاد کارسنگ 4. بررسی سطح صیقلی سنگ از نظر زیبایی و قیمت‌گذاری و بازاریابی 5. شرایط فنی برش 6. انجام آنالیز کانی‌شناسی به‌روش اشعه مجهول (x–Ray) در چند نمونه بارز Typical جهت بررسی حضور کانی‌های رسی و کوارتز در سنگ‌های آهکی 7. تهیه چند مقطع نازک از نمونه‌های ضایعات جهت بررسی تاثیر پدیده آلتراسیون در سنگ 8. انجام محاسبات تعیین ذخیره دپوی باطله ضایعات سنگ 9. ارائه طرح‌های بهره‌برداری و بررسی فنی و اقتصادی10. بحث بر روی بهره‌برداری ضایعات سنگ‌هایی که در برابر قلیایی‌ها مقاومند مانند آهک متراکم، دولومیت، مرمر، منیزیت و ماسه سنگ‌های آهکی.
9. سنگ‌هایی که شرایط لازم جهت تولید سنگ‌های آنتیک را دارند
ضایعات سنگ‌هایی که در برابر قلیایی‌ها مقاومند مانند آهک متراکم، دولومیت، مرمر، منیزیت و ماسه سنگ‌های آهکی.
10. ویژگی‌های سنگ‌های آنتیک براساس مطالعات انجام شده:
1. مقاوم درمقابل سایش
2. تنوع رنگ در آنها (بیش از 20 رنگ مختلف)
3. دارای عمر مفید و طولانی
4. دارای وزن کم
5. صادرات آنها به سهولت انجام می‌گیرد چون بسته‌بندی آنها به سهولت انجام می‌شود.
6. قابلیت تحمل گرمای بالایی دارند به همین دلیل در ساخت فضای خارجی شومینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
7. در فضای داخلی و خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
8. مصونیت در مقابل یخ‌زدگی.
9. به سادگی قابلیت برش دارند.
10. این سنگ‌ها در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل آلاینده کثیف شده و به همان کیفیت قابل تمیز شدن هستند .
11. به مدل‌های مختلف می‌توان آنها را تولید کرد.
12. محل تولید آنها در مناطقی که نیروی کار ارزان وجود دارد و بیشتر محصولات با روش‌های دست‌ساز انجام می‌گیرد.
13. این محصولات نیاز به نگهداری کم دارند.
14. تکنولوژی تولید این محصولات با به‌کارگیری حداکثر مواد طبیعی و حداقل افزودنی (چسب و رزین) انجام می‌گیرد.
15. ضد آتش
16. جاذبه انرژی
17. در محیط‌های سالم و بهداشتی مانند بیمارستان‌ها، خدمات غذایی، محیط‌های تحصیلی، خانه‌های بهداشت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
18. در محیط‌های مرطوب و خیس به‌کار می‌روند.
19. رنگ بخشی از اجزای سنگ محسوب می‌شود و در زمان طولانی به‌صورت ثابت در می‌آید.
20. چسب‌ها یا ملات‌های این محصولات الزاما نباید رنگ‌آمیزی شوند و رنگ‌آمیزی آنها به انتخاب مصرف‌کننده است و سلیقه‌ای است.
11. مقایسه سنگ‌های آنتیک و سنگ‌های طبیعی (پلاک سنگ‌ها)
1. سنگ‌های آنتیک از تنوع بیشتری نسبت به سنگ‌های طبیعی برخوردارند.
2. از نظر مقاومت، سنگ‌های آنتیک در برابر فشار، انعطاف‌پذیری، یخ‌زدگی و خراش‌برداری از وضعیت بهتری نسبت به سنگ‌های طبیعی برخورداند.
3. وزن سنگ‌های آنتیک نسبت به سنگ‌های طبیعی کمتر است به همین دلیل در صنعت ساختمان از مطلوبیت بیشتری برخوردارند.
4. سنگ‌های آنتیک در ضخامت‌های کمتری قابلیت برش و قالب‌گیری دارند.
5. از نظر قیمت سنگ‌های آنتیک به علت به کار بردن چسب‌های رزین به‌عنوان چسباننده ذرات بیشتر از سنگ‌های طبیعی هستند. 7. از لحاظ مقدار باطله سنگ‌های آنتیک ضایعات نداشته چون خود آنها از باطله سنگ‌های طبیعی تولید شده‌اند.
8. سنگ‌های طبیعی به‌علت وجود رگه و برش در حمل و نقل حدود 15 درصد پرت دارند ولی سنگ‌های آنتیک طوری به هم فیکس می‌شوند که تا هنگام نصب هیچ‌گونه آسیبی نمی‌بینند.
9. از لحاظ وزنی سنگ‌های آنتیک به‌طور چشمگیری سبکتر از سنگ‌های طبیعی هستند.
10. از نظر نصب به مراتب آسان‌تر و راحت‌تر از سنگ‌های طبیعی می‌توانند نصب شوند.
12. آنالیز شیمیایی باطله‌های تراورتن جهت تولید سنگ‌های آنتیک
کربنات کلسیم ca co3، سپس Sio2، پیریت Fes2، کربنات کلسیم و منیزیوم Ca Mg Co3، رس Fe2 o3 + Al 2o3 ، سولفات So 4 -2، مواد آلی c
13. تاثیرات تنوع رنگ‌های سنگ در تولید سنگ‌های آنتیک
1. سنگ‌های آهکی درشت و متبلور به دلیل جلا و درخشندگی، در صورتی‌که رنگ‌های شفاف داشته باشند از مرغوبیت بهتری برخوردارند.
2. سنگ‌های آهکی با بافت اُلیتیک در مقطع صیقلی (سنگ‌نمای تراش و صیقل خورده) در صورتی که از رنگ شفاف و مناسب برخوردار باشند ممکن است زیبایی خاص داشته باشند.
3. متن یکدست و یکنواخت در سنگ‌های آهکی میکریتی مثل سنگ آهک‌های کرتاسه، ائوسن و الیگوسن ایران (سازند قم، آسماری، جهرم) و سنگ‌های آهکی سازند‌ها مختلف ژواسیک، به‌دلیل دارا بودن رنگ‌های مختلف از سیاه تا خاکستری، کرم، زرد، لیمویی و سفید می‌توانند ایده‌آل باشند.
4. سنگ‌های آهکی دارای پوسته درشت مثل استراها به‌دلیل اینکه ساختمان داخلی فسیل‌ها در مقاطع مختلف در یک سطح صیقلی نمایش داده می‌شود ممکن است نمای جذابی داشته باشند.
14. ابعاد ضایعات و باطله‌های پلاک‌ها وکاربرد آنها
1. ضخامت 2 الی 5/2 سانتی‌متر جهت پوشش نمای خارجی و کف ساختمان و یا پوشش دیواره‌های داخلی ساختمان
2. ضخامت 5 الی 7 سانتی‌متر برای استفاده در پله ساختمان‌ها
3. ضخامت 5 الی 10 میلی‌متر و ابعاد 20×10 سانتی‌متر به‌عنوان کاشی و جهت پوشش نمای داخلی حمام و آشپزخانه، در این حالت دقت در یکنواخت بودن ضخامت و طول و عرض کاشی و گونیا بودن اضلاع بسیار مهم است.
15. چسبانده‌های سنگ‌های آنتیک
1. چسبانده‌ها دارای ترکیبات ساختاری زرینی هستند که به همراه با پر کننده‌ها برای چسباندن دانه‌ها به کار می‌روند و پس از سخت شدن، پرکننده‌ها را کاملا به هم فیکس می‌کنند و سنگی فشرده و مقاوم را به‌وجود می‌آورند.
2. رایج‌ترین چسب ارگانیکی که مورد استفاده قرار می‌گیرد رزین پلیمری غیراشباع و چسب اورتومتالیک که رزین نیمه سختی با حداقل واکنش است.
3. چسب‌ها یا ملات سنگ‌های آنتیک الزاما نباید رنگ‌آمیزی شوند و رنگ‌آمیزی آنها به انتخاب مصرف‌کننده است و سلیقه‌ای است.
16. برای دفع ضایعات همواره نکات ذیل باید مد نظر باشد:
1. سهولت انجام عملیات دفع ضایعات
2. هزینه عملیات دفع ضایعات با توجه به واحد حجم سنگ تولیدی
3. موقعیت محلی که برای دفع ضایعات در نظر گرفته شده است
4. سرعت پر شدن محل دفع ضایعات
5. در معادن زیرزمینی مناطقی که کار استخراج در آنها به اتمام رسیده است می‌توان آنها را با ضایعات پرکرد.
6. نصب تابلوی محل دپوی ضایعات
7. فاصله دپوی ضایعات از محل سنیه کار از بابت جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی
8. تفکیک دپوی ضایعات از دپوی مواد معدنی |
9. احداث کارخانه بازیافت ضایعات در جوار دپوی ضایعات از نظر اصول فنی و مهندسی و توجیهات اقتصادی
10. محل‌های ریختن مواد باطله بایستی در پروژه‌ها مشخص شوند.
17. برآورد باطله‌های یک معدن
یکی از موضوعات مهمی که در مطالعات زمین‌شناسی و اکتشاف اهمیت دارد باطله کانسار است که در پروفیل‌های تهیه شده باید حجم باطله تعیین شود. محل جمع‌آوری باطله‌ها باید بیرون از محدوده کانسار باشد.
18. کاهش درصد زیان ناشی از قواره‌ها
هر چه حجم بلوک‌ها کوچکتر باشد، درصد زیان ناشی از امتیازات کمتر می‌شود و هنگامی که حجم بلوک کوچکتر و نامنظمی‌ها بیشتر می‌شوند، زیان ناشی از آن در حد 40 الی 45 درصد خواهد بود. اگر بلوک‌ها به‌خوبی قواره شوند بحث درباره حجم لزومی نداشته و حجم مفید از بلوک تقریبا معادل بازده عملی آن است. مقدار باطله هر معدن به‌روش استخراج آن بستگی دارد و در صورتی که معادن به‌صورت مکانیزه به بهره‌برداری برسند، میزان ضایعات و باطله‌های حاصل خیلی کمتر خواهد بود. اگر واحد فرآوری در کنار معادن سنگ احداث شوند از یک معدن سنگ، هیچ باطله و ضایعاتی ایجاد نمی‌شود.
19. مشکلات و معایب و نواقص فرآوری سنگ‌های آنتیک و همچنین مشکلات سنگ‌های آنتیک تولید شده
1. آب: با توجه به پردازش ضایعات، دوغاب و خرده برش‌ها اهمیت آن خیلی زیاد شده است که این امر، به‌ویژه در کارخانه‌های فرآوری آشکار است.
2. عدم شناخت کافی نسبت به تکنولوژی جدید دستگاه‌های مورد نیاز
3. عدم وجود مرکز اطلاع‌رسانی علمی و بازرگانی در این زمینه.
4. کمبود متخصصان کارآمد در بخش سنگ‌های آنتیک.
5. عدم تخصص اعتبار لازم.
6. استفاده از سنگ‌های تراورتن و مرمریت و مرمرها در فضای باز به‌دلیل باران‌های اسیدی شهرهای بزرگ مثل تهران، پس از چند سال درخشندگی، کیفیت خود را از دست داده و چهره ساختمان را کهنه‌تر نشان می‌دهند.
7. استفاده از سنگ‌های گرانیتی که پرتوزا هستند در فضاهای بسته و مرطوب (مانند ایستگاه‌های مترو) خطرناک هستند.
8. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی اعلام کرد که 20 واحد آلاینده زیست‌محیطی در این استان در 3 ماهه نخست سال جاری 85، اخطار تعطیلی دریافت کرده‌اند که این واحد‌ها عمدتا سنگبری، بازیافت ضایعات، پخت آسفالت که تخلیه آلاینده‌های آنها در محیط تاثیر مطلوبی بر منابع آب، خاک و هوای منطقه دارد، هستند.

گزارش تخلف