برش در معادن سنگ تزئینی،این روش جایگزین عملیات آتشباری شد.در این روش،برای سطوح بلوکهای سنگ،ابتدا توسط«راشل»(دستگاهی که با نیروی برق و باد حفاری میکند)، دو چال عمود بر هم(چال افقی و عمودی)به قطر 100 میلی متر را به گونهای حفاری میکنند که در انتها یکدیگر را قطع نمایند. سپس سیم الماسه را از چالهای مذکور عبور میدهند و توسط ماشین برش که روی ریل افقی استقرار یافته،با دوران سیم و کشش تدریجی آن،اقدام به بریدن سطوح مورد نظر میکنند. در این روش،علاوهبر جلوگیری از خرد شدن سنگ،میتوان بلوکهای سنگی را با شکلهای هندسی و ابعاد دلخواه از کوه استخراج کرد.
یکی دیگر از روشهای غیرانفجاری استخراج سنگ تزئینی، استفاده از«نعل و پارس»است.در این روش در معادن سنگ گرانیت که معمولا به صورت بلوکهای بزرگ سنگی جدا از هم هستند، و یا در معادنی که لایهبندی تقریبا افقی با سطوح منفصل و درزههای مشخص دارای سطح انفصال(غیرچسبنده)هستند، متداول است.در این روش،برای برش سطح مورد نظر،با استفاده از چکش دستی(پرفراتور)چالهای قائمی را به قطر 22 میلی متر به فاصلهی 10 تا 20 سانتیمتر(فاصلهی چالها بستگی به بافت و جنس سنگ دارد)و به عمق 3/1 تا 3/2 ضخامت لایهی سنگ(عمق چالها نیز بستگی به جنس و بافت سنگ دارد)،به گونهای حفر میکنند که ابتدا و انتهای کلیهی چالها روی یک خط قرار گیرند.به عبارت دیگر،محور کلیه چالها روی یک صفحه واقع شود.سپس،در هر چال دو عدد نعل که از تسمهی آهنی به طول 30 تا 40 سانتیمتر ساخته شدهاند و لبههای آنها،به منظور ممانعت از فرورفتن به ته چال،خم شده است،قرار میدهند.در ادامه،قلمهای فولای مخصوص را در دهانهی چال میگذارند و با پتک به صورت یکنواخت و به ترتیب،روی قلمها ضربه میزنند.با ورود تدریجی قلمها به داخل چالها،فشار وارد به دیوارهی چالها موجب برش سطح مورد نظر میشود. یعنی،علاوهبر برش سنگ در فاصلهی بین چالها،در بخش تحتانی نیز که چال حفر نشده است،سطح برش تا انتهای لایه (رسیدن به سطح انفصال طبیعی)ادامه مییابد.
بازار فروش و مصرف بلوکهای سنگی استخراج شده از معدن،توسط بلدوزر، لودر و یا جرثقیل،به کامیونهای کفی بارگیری،و به کارخانههای سنگبری حمل میشوند.در کارخانه سنگبری،توسط قلهبر یا اره،بلوک سنگی به ضخامت 18 تا 40 میلیمتر بریده،و ساب و صیقلشده و پس از صیقل دادن،سنگ در ابعاد مورد نیاز بازار قطعهقطعه میشود.معمولا سنگهای سالم به قطعات بزرگ، و سنگهای خرد شده به قطعات هندسی کوچکتر تقسیم میشوند.برای مصرف سنگ در نمای ساختمان،کف سالنها و اتاقها،از ضخامت 18 تا 20 میلیمتر،برای درپوش و روی کابینت از ضخامت 30 میلیمتر،و برای پله از ضخامت 40 میلیمتر استفاده میکنند.از سنگهای سالم،زیبا و گرانقیمت نیز رومیزی،شومینه و اشیای تزئینی سنگی،نظیر ظرفهای سنگی و مجسمه تولید میشود.
علاوهبر مصرف داخلی،بعضی از سنگهای تزئینی ایران به خارج کشور صادر میگردند.صادرات سنگ،هم به صورت خام(سنگ قواره)و هم به صورت فراوری شده(برش و صیقل یافته)انجام میگیرد.صادرات سنگهای گرانیتی ایران، به رغم کیفیت بالایی که دارند،به ندرت صورت میگیرد.دلیل آن،صادرات انبوه و ارزان سنگهای گرانیتی چین بهکشورهای مختلف است.صدور سنگهای چینی و کریستال نیز،به دلیل فقدان توانایی رقابت با کشور ایتالیا،مشکل است.در حال حاضر انواع تراورتن،مرمر و مرمریت که ذخایر مرغوب و مناسبی از آنها در کشور وجود دارد،صادر میشوند.از جمله،صادرات تراورتن و مرمر از معادن شهرستانهای محلات،آذر شهر،ماکو و بجنورد،و صادرات مرمریت از معادن دهبید،آباده،خور، هرسین،گوهره خرم آباد و کاشمر قابل ذکر است.
میزان صادرات و ارز حاصل از آن،با توجه به پتانسیل سنگهای تزئینی ایران به هیچ وجه مطلوب نیست.بدیهی است با افزایش کیفیت و کمیت تولید سنگ و بازاریابی مناسب،امکان بالا بردن میزان صادرات و همچنین افزایش قیمت فروش آنها در بازارهای جهانی وجود دارد.