مواد سازنده سنگ کره

مواد سازنده سنگ کره  

كانی ها: ذرات تشكیل دهنده سنگها را كانی گویند

انواع كانی ها از نظر طریقه بوجود آمدن:  

1- كانی های اولیه

 2- كانی های ثانویه

الف: كانی های اولیه: كانی هایی هستند كه بر اثر سرد شدن مواد مذاب درون زمین بوجود می آیند مثل كوارتز – فلدستاپ – میكا (كانی های سیلیكاتی) – هماتیت – لیمونیت(كانی های آهن دار) – كلیست (كانی كلسیم دار)

ب: كانی های ثانویه: بر اثر تغییر و تجزیه كانی های اولیه بوجود می آیند مثال كانی رستی (از تجزیه فلدستاپ ها حاصل می شوند)

شناسایی كانی ها: برای شناسایی كانی ها از خواص آن ها استفاده می كنند(شكل بلور- سختی-  رنگ گرد كانی- جلا- رسانایی اكتریكی- چگالی)

سختی: میزان سختی كانی ها با هم متفاوت است سخت ترین انها الماس با درجه 10 و نرمترین آنها تالك با درجه 1 سختی بقیه كانی ها بین درجه 1 تا 10 است.

درجه سختی كانی: میزان مقاومت آن در برابر خراشیدگی را نشان می دهد.

جدول موهس درجه سختی كانی ها

روش تعیین درجه سختی كانی ها:

اگر دو كانی را روی هم بكشیم همیشه كانی سخت تر بر روی كانی نرمتر خط می اندازد یعنی كانی كه روی كانی دیگر شیار تولید كند سخت تر است.

برای شناسایی جنس كانی ها از آزمایش شعله نیز می توان استفاده كرد. زیرا هر عنصری شعله را به رنگ مخصوص درمی آورد.

سنگ ها:

كمتر كسی است كه در اطراف خود متوجه سنگها نشده باشد شاید سنگ های پله خانه خودتان را دیده اید و یا درنمای بعضی از ساختمانها سنگ ها زیبا نظر شما را جلب كرده باشد آیا از خود سوال كرده اید كه این سنگ ها چگونه بوجود آمده اند؟ از كجا این سنگ ها را تهیه می كنند؟ چرا رنگ بعضی ها روشن و بعضی ها تیره است. برای یافتن پاسخ سئوالات خود باید بیش تر با سنگ ها آشنا شوید.

بطور كلی سنگ ها را به سه گروه اصلی تقسیم می كنند.

الف) سنگ های آذرین

ب)سنگ های رسوبی

ج) سنگهای دگرگونی

الف) سنگ های آذرین:

این سنگ از سرد شدن مواد مذاب درون زمین بوجود می آیند كه خود آن ها به دو دسته تقسیم می شوند.

1- آذرین درونی:

 این سنگ ها بر اثر سرد شدن مواد مذاب در داخل زمین بوجود می آیند مثل سنگ گرانیت – گابرو

ویژگی این سنگ ها این است كه دارای بلورهای درشت می باشند و بیش تر رنگ روشن دارند

2- آذرین بیرونی: سنگ های هستند كه بر اثر سرد شدن مواد مذاب در خارج از زمین بوجود می آیند چون این مواد مذاب توسط آتشفشان از زمین خارج می شوند به این سنگ ها آتشفشانی نیز می گویند.

مثال: بازالت – زیولیت

علت تیره و روشن بودن سنگ بستگی به عناصر موجود در آن دارد مثلا سنگ ها تیره دارای آهن – منیزیم – كلسیم است و سنگ های روشن آلومینیوم – سدیم – پتاسیم دارند

پرسش: علت گرمای درون زمین چیست؟

دانشمندان در مورد گرمای درون زمین نظریه های متعددی داده اند اما امروزه تقریبا مطمئن شده اند كه علت گرمای درون زمین فعالیت مواد رادیو اكتیو است.

مواد رادیواكتیو

موادی هستند كه بعضی از آن ها ناپایدار بوده و می تواند به مواد دیگر تبدیل شود و مقدار زیادی انرژی تولید كنند. مثل اورانیم

آتشفشان چگونه به وجود می آید

در شرایط خاصی مقداری از مواد درون پوسته یا گوشته ذوب شده و مواد مذاب چون سبك تر هستند به سمت بالا حركت می كنند وقتی راهی به سطح زمین پیدا كنند از درون زمین به بیرون فوران می كنند كه به آن آتشفشان می گویند.

ب)سنگ های رسوبی:

آب و باد و یخ از عوامل فرسایش دهنده هستند كه موجب خرد شدن سنگ می شوند و مواد حاصل توسط آب به دریا منتقل می شود و به صورت لایه لایه روی هم ته نشین می شوند و رسوبات را تشكیل می دهند

عوامل گوناگونی این رسوبات سست و ناپیوسته را به سنگ سخت تبدیل می كنند كه به این سنگ ها رسوبی می گویند.

سنگ های رسوبی به روش های متعددی بوجود می آیند. ولی بیش ترین آن ها بر اثر فشار لایه های رسوبی بر روی همدیگر حاصل می شوند

پرسش: سنگ های رسوبی چگونه بر اثر رسوبگذاری تشكیل می شوند؟

وقتی رسوبات توسط رودخانه ها به دریا منتقل می شوند در كف دریا به ترتیب درشتی و ریزی روی هم انباشته می شوند بر اثر فشار لایه های بالایی بر روی لایه های پایین آب درون آن ها خارج شده و مواد سفت سخت می شوند مثل سنگ رستی

چگونه بر اثر تبخیر آب دریا سنگ رسوبی حاصل می شود  

چون آب دریاها و دریاچه ها به مقدار زیادی مواد محلول دارند(حدود 35 درصد). وقتی آب آن ها بر اثر گرما تبخیر شود مقدار زیادی از املاح محلول در آب رسوب می كنند و به سنگ تبدیل می شوند مثل سنگ گچ – سنگ نمك

چگونه از بهم پیوستن ذرات سنگ های رسوبی تولید می شوند؟  

 همه مواد رسوبی بر اثر فشار به هم نمی چسبند مثلا ماسه هر چه تحت فشار قرار بگیرد سفت سخت نمی شود و این مواد توسط یك ماده چسبنده ای مثل سیمان به هم می چسبند و به سنگ تبدیل می شوند مثل ماسه سنگ و كنگرمرا

بعضی از سنگ های رسوبی چگونه بر اثر واكنش شیمیایی تولید می شوند

آب دارای مواد محلول زیادی است بعضی از این مواد بر اثر انجام واكنش های شیمیایی پیچیده ای رسوب می كنند و مواد سفت و سختی تولید می كنند كه سنگ رسوبی نام دارد مثل سنگ آهك

  ویژگی های سنگ های رسوبی:  

ج) سنگ های دگرگونی:  

سنگ هائی هستند كه از دگرگون شدن سنگ های آذرین یا رسوبی حاصل می شوند مثل مرمر – گنیس – كوارتزیت

وقتی سنگی دچار دگرگونی می شود ممكن است دو نوع تغییر در ساختمان آن بوجود بیاید

1- تغییر در نوع كانی ها موجود در سنگ

2- تغییر در طرز قرار گرفتن كانی ها

  مرغوبیت یك سنگ دگرگونی به چه چیز بستگی دارد؟  

به میزان فشار و گرمایی كه سنگ تحمل كرده است.

در نمودار زیر دگرگون شدن چند سنگ را مشاهده می كنید.

چرخه سنگ ها:

بین انواع سنگ ها وابستگی وجود دارد كه در اثر گذشت زمان هر كدام به سنگ های دیگری تبدیل می شوند.