ماربل نوعي سنگ تزييني با ارزش است كه از مدتهاي بسيار دور مورد استفاده بوده است.به گونه اي كه مي توان گفت كه استخراج ماربل و صنعت فرآوري آن ازكهن ترين صنايعمي باشد. مصريان باستان 5000سال قبل،40نوع مختلف سنگ تزييني را مي شناختندو با برخي از گونه هاي سنگ ماربل همانند آلباستر و گرانيتها كار مي كردند. برخي تاريخ نويسان اظهار داشته اند يونانيان وروميان باستان مهارت معدنكاري واستخراج وفرآوري ماربل را از مصريان باستان كسب كردند.وبدين گونه است كه بعد از گذشت هزاران سال ،فعاليتهاي اقتصادي شهري مثل كارارا در ايتاليا به اين صنعت و بطور كلي سنگ ماربل متكي مي باشد.
امروزه سنگ ماربل محصولي تغيير يافته است كه به صورت بين المللي دادوستد مي شود.قيمت وارزش ماربل ها از يك طرف به خواص طبيعي آن مانند :كيفيت ،نوع و رنگ آن وازطرف ديگر تكنولوڿي فرآوري آن مثل نوع برش ،ساب ،سايز وضخامت آن بستگي دارد. از اين رو كشوري به اين صنعت تكيه ميكند كه از يك طرف داراي ذخاير غني طبيعي از اين سنگ واز طرف ديگر تكنولوڿي قوي و كاملي را داشته تا بتواند در داخل كشور ويا در ساير كشورها نمايشي قابل قبول داشته باشد.
انواع خصوصيات سنگ مرمريت
بطور كلي ، كلمه Marble ازكلمه يوناني Marmarosبدست آمده وبه معني برف سفيدوسنگ بدون لكه وعيب مي باشد.صنعتMarmareos به معني باشكوه ودرخشان ميباشد وفعل Marmario به معني درخشيدن و برق زدن مي باشد.بعد از گذشت ازلحاظ معني تاريخي ،سنگ ماربل به سنگي گفته ميشد كه از لحاظ ساب پذيري با قابليت ساب پذيري بالا بوده است.درقرن 19انواع جديدي ازاين سنگ به صورتهاي مختلف و رنگهاي مختلف شناخته شدندكه داراي بافتهاي مختلف ورنگهاي زيبايي بودند.امروزه تمامي اكتشافات مرمريتي،گرانيتي،سرپانيتي،سينيتي،كوارتزيتي،پرفيري،آلباستري وديوريتي درزيرمجموعه سنگ ماربل قرارمي گيرند.
سنگ ماربل هم بصورت آنتيك يامدرن مي باشد.مهمترين ومشهورترين معادن ماربل در كارارا درايتاليا مي باشد و كه از زمان امپراتوري اگوستوس مورد استفاده قرار مي گرفت.
امروزه بيش از 2500نوع سنگ ماربل شناخته شده وثبت گرديده كه ارزش مادي آنها براساس خصوصيات آنها تعيين مي شود.منطقه كاراراكه درشمال آيتاليا قرارگرفته است شامل مشهورترين ذخاير سنگ ماربل در دنيا مي باشد وبطوراختصار مركز اين صنعت در سراسر جهان مي باشد.درايتاليابيش از300نوع سنگ ماربل شناخته شده كه وجه تمايز آن با ساير كشورها مي باشد. دومين كشورغني ازاين بابت كشوريونان مي باشدكهدرحدود100نوع مختلف از اين سنگ مي باشد.كشورمصردرحدود25نوعاز اين سنگ را دارا مي باشد كه از اين حيث در رتبه نهم جهان مي باشد.
تعداداندكي ارمصنوعات سنگي مي باشند كه داراي يك رنگ بوده وتنوع رنگ نداشته باشند.برخي از آنها مشكي زيبا و تعدادي هم سفيد مي باشند.تعدادزيادي از آنها تلفيقي ازرنگهاي طوسي و قهوهاي درخود دارند كه ازحالت ساده خود در آمده اند.رنگ آبي وبنفش آنها كمياب و نادر هستند،اين دورنگ درمنطقه Violet Breccia ودرBleuturquin ديده شده اند.
درجهت مشخص كردن ارزش ذخيره ،تفكيك آنها از لحاظ خواص شيميايي وتركيبات آنهاوهمچنين ويڿگيهاي اوليه فيزيكي سنگ ماربل مهم است.سنگ ماربل داراي وزن معمول از 5/2تا 3 تن براي هرمترمكعب مي باشد.ويڿگيهاي اوليه مانند:درصدجذب آب ،چگالي،مقاومت فشاري،مدول شكستگي و مقاومت ودوام درارزش گذاري و قيمت سنگ مهم است.
درده سال گذشته ،سنگ طبيعي خصوصاماربل وگرانيت بصورت خاص در منازل لوكس و گران قيمت كارمي شده اند. موارد استفاده آنها درآشپزخانه،حمام،ورودي ساختمان واتاق نشيمن ونيز،شركتها واداره جات مانندبانكهاازاين سنگها جهت پوشش داخلي و ديوارهاي خوداستفاده مي كردند.
درصد
مصارف اصلي سنگ طبيعي
%37
كف ساختمان
%10
پوشش خارجي
%10
پوشش داخلي
%3.5
پله
%12
كارهاي تخصصي
%10
كارهاي ساختاري
%15
سنگ قبر
%2.5
استفاده هاي ديگر
%100
كل
سير تكامل صنعت سنگ ماربل درمصر
طبيعت سهم عظيم ووسيعي از ذخايرماربل وگرانيت را به مصربخشيده است.مصريان باستان سنگ گرانيت را جهت ساختن مناطق و ساختمانهاي مهم مورداستفاده قرارمي دادند.باتوجه به اسناد ومدارك روميان روميان باستان دانش معدنكاري و برش سنگهاي طبيعي وبخصوص گرانيت را ازقرن 3قبل از ميلاد بدست آوردند.اين تكنولوڿي مجددا به ايتاليا بازگشت ودرآنجااين دانش تكامل پيداكردوسيرتكاملي خود را طي نمودبطوريكه بعنوان يك الگو در سنگ ماربل تبديل گرديد.
از طرف ديگر،صنعت سنگ طبيعي مصر ،در طول قرنها ساكن وراكد ماند.با پيشرفت تمدن اسلامي درمصرصنعت ماربل وگرانيت مجددا رونق پيدا كرد.هم اكنون چندين مسجد وساختمان در مصر صنعت ماربل و گرانيت مجددارونق پيداكرد.هم اكنون چندين مسجدوساختمان در مصر وجود دارند كه نمادي زيبا از سنگهاي برش خورده را نشان ميدهند. درطول قرن نوزدهم واكثرقرن بيستم بسياري از سنگهاي ماربل وگرانيت كه درازكشورهاي ديگرواردمي شدند.بنابراظهارات زمين شناس،محمدسامح آفيا(1998)،واردات حتي بعدازانقلاب درسال1952نيزادامه پيداكرد. تنهاگاه گاهي برخي دستورات بوسيله مراجع مصر جهت اندازه گيري هزينه هاي برش واردات اين سنگهارامحدود مي كرد.اين نكته نيزقابل ذكر است كه درسال 1948دوشركت اصلي وجود داشتندكه درارتباط بامعادن سنگ فعاليت داشتند.
استخراج سنگ ماربل درقرن پانزدهم درمصرنشان دهنده رشداين كشوربود.اين رشدوترقي باساختمانسددرارتباط زيادي داشت. ساختن آن نيازبه سنگهاي بسيارخشك جهت بدنه اين سد بود.درسال 1962،توليدات گرانيت درمصر،219تن ودرسال 1963اين توليدات به 256تن رسيد.اين مسئله سود بسيار زياد وقابل توجهي راحاصل نمودودولت نيز به واسطه آن چندين قانون و دستوردرارتباط با فعاليت دراين صنعت راصادرومنتشرنمود.يكي از محمترين اين قوانين از طرف نايب رييس مصردرسال1962براي انتقال تمام اختيارات مربوط به استخراج وفرآوري سنگ ماربل و گرانيت از سازمان كل نقشه برداري واندازه گيري مصر به يك سازمان ديگرتا زماني كه اين امكان را داشته باشدكه برنامه واهداف تكنيكي ومنسجمي را در دستور كار خود قراردهد.
براي اولين بار برنامه پنج ساله مصر (1965-1960)شامل پروڿه هاي مربوط به اكتشافات سنگهاي طبيعي بود.نتايج توجهات دولتي به توليدات محلي انعكاس قابل توجهي در كاهش واردات سنگ در اين سال ها داشت.در سال 1973واردات سنگهاي طبيعي 642تن كه به ارزش20000 كه در سال 1974به 96تن به ارزش 2800كاهش پيدا كرد .
درسال 1979شركت معدني با سرمايه 2/1 ميليون پوند(در سال 1981به5ميليون افزايش پيدا كرد)تاسيس گرديد.اين شركت در سال 1983كارخانه اي را به منظور فرـوري گرانيت وماربل باظرفيت65000مترمربعپلاك ماربل و 10000مترمربع پلاك گرانيت احداث نمود كه كل اين پروڿه درحدود3ميليون هزينه در بر داشت.اين شركت برنامه هاي خود را در جهت توسعه سرمايه گذاري در بخش ماربل وگرانيت گسترش دادولي اين برنامه ها هيچ موقع به انجام نرسيد.
در اواسط سال 1980،حداكثرظرفيت ماشين آلات برش سنگ در اين كشور براي همه انواع سنگ850/49مترمربع بود.در همان زمان تمامي تلاشها در جهت افزايش ميزان برش و ظرفيت فرآوري صرف شد.اين تلاشها تا رسيدن به ظرفيت 050/75 ادامه داشت درهمين زمان اين رقم به 60000متر مربع رسيد.
درسال 1990باتوجه به تمايل كساني كه در اين زمينه فعاليت داشتند،سرمايه گذاران مختلفي در صنعت سنگ ساختماني شروع به سرمايه گذاري كردند.وباتوجه به سودبالايي كه دربرداشت،بهنظر مي رسيد كه پتانسيل خوب وقوي رادر جهت رشدوترقي داشته باشد.ازاين گذشته باتوجه به تكنولوڿي نسبتا ارزان وهزينه ارزان،هزينه معدنكاري زياد بالا نبود.
از اواخر سال 1980تا1990ورودبه اين صنعت رشد مضاعفي پيدا كردواين مسئله ناشي ازسود بالاياين صنعت بود.اين موارد باعث شدكه سرمايه گذاراني كه در اين صنعت سرمايه گذاري كرده بودند،به سمت تكنولوڿي هاي جديد سوق پيدا كنندوبدين ترتيب در كنار آن واردات ماشين آلات آغاز گرديد.و اين مطلب با توجه نداشتن ارزش پولي بالا باعث بالا رفتن هزينه هاگرديد.كه در نتيجه هزينه معدنكاري افزايش پيدا كرد.
اگرصنعت ماربل به دو قسمت تقسيم كنيم كه شامل استخراج وفرآوري مي باشد،متوجه مي شويم كه بخش استخراج بيشتر پذيراي سرمايه گذاران بوده تا بخش فرآوري. صنعت سنگ تزييني در سالهاي اخير رشد زياديداشته است واين به دليل رشدي است كه در صنعت ساختماندر مصروساخت بناهاي مسكوني ،ويلايي وتوريستي است كه دركنار درياي احمرومديترانه ساخته شده اند.
موقعيت معادن ماربل در مصر
نقشه مصر موقعيت معادن ماربل و گرانيت را به خوبي نشان ميدهد.معادنماربل در موقعيتهاي متفاوتي در كل كشور يافت مي شود.وبا داشتن ذخايري دركناره ساحل درياي احمر (زفرانا)،سيناي ،مينا ،آسيوت ،اسوان وصحراي شرقي متخصصين عقيده دارند كه مصر داراي ذخاير بسيار زيرزميني از معادن ماربل مي باشد. شكل زير انواع ماربل رادر معادن مختلف نشان مي دهد مانند سنگ مرمريت (( كارارا مشكي))
مرمريت كارارايكي از معروفترين ماربل هاي ايتاليايي است كه درجهان شهرت دارد.نسبت دادن اين نام به ماربل مصري بر مطلب دلالت دارد كه اين سنگ شباهت زيادي به هم دارند.
نوع سنگ |
موقعيت
|
نام تجاري |
مشخصات |
ماربل سفيد |
ال الاكي -ال مياه |
كارارا سفيد |
رنگ سفيد با رگه مشكي |
ماربل مشكي |
ال الاكي -شمالالبراميا |
كارارامشكي |
مشكي با رگه سفيد |
سنگ كلسيك 1 |
كارگا - زفرانا - غرب سوهاگ |
برلاتو |
سفيد و كرم تيره |
سنگ كلسيك 2 |
فيران -سينا - زفرانا -غرب سوهاگ |
بوتشينو |
صورتي تيره |
سرپانتين سبز |
اتالا - كوه ام حسن |
مرمريت سبز |
سبزتيره |
سنگ كلسيك 3 |
الحسنا |
فلتو روسو |
كرم مايل به قهوه اي |
ماربل سبز |
جبل الدخان |
مرمريت سبز |
سبز تيره و روشن |
ماربل قرمز |
آسيوت -- سوهاگ |
مرمريت قرمز |
قرمز تيره و روشن |
آلباستر |
منيا - آسيوت - بني سوييف |
آلباستر |
زرد طلايي |
ماربل خاكستري |
ادفو -غرب منيا |
ترستا |
خاكستري |