سنگ آنتیک از قرار دادن قطعات شکسته سنگ و خرده سنگ کنار هم (ضایعات و باطلههای سنگهای تراورتن) و چسباندن آنها با ملاتهایی که پایه زرینی دارند تولید میشوند و به عبارتی از مجموع و ترکیب باطلهها و ضایعات سنگهای تزیینی تراورتن با مواد افزاینده مختصر دیگر بهدست میآیند. ایده پدید آمدن سنگهای آنتیک از آنجا شکل گرفت که طراحان و آرشیتکتها بهمنظور هر چه زیباتر کردن فضاها اعم از فضاهای بیرونی و درونی ساختمانها و کفپوشها و محوطهسازیهای بیرونی نیاز به سنگهایی با فاکتورهای مورد نظر خویش را احساس میکردند بهعلاوه پیشرفت صنعت ساختمان و سلیقههای مختلف این نیاز را بیان میکرد که سنگهایی با طرحهای مختلف و فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی با کیفیت بالا و قیمت مناسب باید در دسترس باشد.
۱٫ قدمت استفاده از سنگریزهها و خردهسنگها
انسان از زمانهای دور سنگریزهها را جمع میکرد و از آنها ابزار میساخت، او از آنها مهره درست میکرد و رنگ میزد تا زینت تن او شود. ۸ هزار سال قبل از میلاد مردم منطقهای که اکنون فرانسه و اسپانیا نامیده میشوند با اجرای رنگ قرمز روی سنگریزهها، نقطهگذاری و خطوط موجدار آنها را تزیین میکردند.
اولین نمونههای شناخته شده کاربرد موزائیک از سنگریزهها متعلق به قرن هشتم قبل از میلاد و در آسیای صغیر است.
در قرن سوم قبل از میلاد یونانیها سنگفرشهای موزائیکی وسیعی از سنگریزههای تیره رنگ با انتقال تدریجی بسیار ظریف به سمت رنگ روشن ساختند.
موزائیکهای مقدونیه به درجه اوج صنعت خود رسیدند، آنها با ساروج کردن تکههای باریکی از سرب خط فاصل تندیسها را طراحی میکردند و به آنها استحکام میبخشیدند.
در موزائیکهای قدیمی چینیها آمیختهای از نقشهای هندسی و نقشمایههای گل و گیاه بود و اغلب با کاشیهای سقف طرحریزی میشد. در مقابل موزائیکهای پرتغالیها بهطور معمول برجسته و انتزاعی بود.
سنگفرشهای موزائیکی اسپانیا بیشتر پالوده شده و با سنگریزههای خاکستری، سفید و ارغوانی انواع طرحهای هندسی را خلق کردهاند.
در بعضی از فرهنگها سنگ علاوه بر جنبه کاربردی و تزئین اهمیت معنوی نیز دارد، در باغهای ژاپن، سنگها بنیاد و روح باغ بهشمار میروند و در باور آنها سنگ پناهگاه خیابان است.
اغلب سنگهای ویژه را در محل وسیعی از شن و ماسه قرار میدهند که به زیبایی شیار کشیده شده است تا به اجناس آرامش و تعادل کامل دست دهد.
کاهنهای بودایی زن در مراسم تمرکز روزانه خود در اینکار مشارکت کرده و طرحهای سنتی را شنکشی میکنند که در طول قرنها تکامل یافته است.
بهطور کلی از اوایل قرن بیستم پیشرفتهای عملی به حدی رسید که انسان قادر گشته سنگهای آنتیک و مصنوعی را در آزمایشگاه تولید کند هر چند که قیمت و هزینههای تولید آن بسیار گران است.
۲٫ تشکیل ضایعات
معمولا در هنگام استخراج معادن تراورتن بهویژه در مواقعی که سنگ دارای کیلواژ، درزه و شکاف و شکستگی باشد و درزههای موجود در سنگ بهیکدیگر نزدیک باشند مقدار زیادی و حدود ۲۰ درصد ضایعات بهصورت سنگ لاشه ایجاد میشود که این مواد بهعنوان محصولات جانبی معدن بهحساب میآیند. البته تولید و ایجاد ضایعات از طریق دیگر هم صورت میگیرد و آن کارخانههای فرآوری سنگ تزیینی تراورتن است که با توجه به تناژ و وزن یک تن سنگ تراورتن ورودی به کارخانه فرآوری جهت برش و تهیه پلاک حدود ۳۵ درصد آن بهعنوان ضایعات در نظر گرفته میشود و بهطور کلی در کارخانههای سنگ ابعاد سنگ زیر ۱۰ سانتیمتر بهعنوان باطله در نظر گرفته میشوند. ۲۵ درصد از باطلههای معادن سنگ ایران بازیافت میشوند که باطله حاصل از معادن سنگ ایران دو برابر استاندارد جهانی است. بیشترین حجم باطله مربوط به معادن سنگ گرانیت است.
۳٫ عوامل مهم تشکیل ضایعات و باطلههای سنگهای تزئینی
۱٫ قلههای آورده شده به کارخانهها دارای شکافهایی بوده که در موقع برش توسط قله بر در کارخانه باعث ضایعات بیشتر شده و از استحکام معمول محصول نیز میکاهد.
۲٫ براساس آمار بهدست آمده، یک تن سنگ زمانیکه از معدن خارج میشود ۵۰ درصد آن ناسالم و غیرقابل استفاده است که ضمن ایجاد ضایعات در نتیجه مصرفکننده باید برای هر یک تن سنگ دو برابر بهای آن را بپردازد.
۳٫ معمولا پلاکهایی که در کارخانههای سنگبری، استفاده یا تولید میشوند بهعلت عدم دقت در حمل غالبا باعث ایجاد شکستگی در لبهها، ترکها و یا خراش در سطح ساب خورده میشود و باعث ایجاد ضایعات میشود.
۴٫ توسط دستگاه بلوکبر
۵٫ توسط اره گروههای چندتیغهای
۶٫ توسط چکش
۷٫ چنانچه امتداد لایهها بهموازات راستای چین خوردگی نباشد سنگشکستگی بیشتری دارد
۸٫ تاثیر گسلهها و درزهها بر سنگها
۹٫ سنگهای واقع در نواحی شکسته
۱۰٫ روند استخراج در جهت عکس شیب طبقات نباشد
۱۱٫ معادنی که به روش انفجاری استخراج میشوند در اثر ضربه انفجار به میزان زیادی درزه ایجاد میشود که در زمان برش یا صیقل منجر به شکستن پلاک و ایجاد ضایعات میشود.
۱۲٫ توسط دستگاه سیم برش هنگام برش سنگ.
۴٫ مقایسه ضایعات سنگ در معدن و کارخانه فرآوری
باطلههای موجود درکارخانه و معدن یک شباهت دارند و آن این است که هر دو ماده یک جنس و یک ترکیب شیمیایی دارند ولی از نظر نوع عملکرد با هم تفاوت دارند و این عملکرد بستگی بهنوع سنگ، ضخامت و اندازههای متفاوت آنها دارد.
۵٫ مقایسه کاربردی ضایعات سنگهای گرانیتی و تراورتن
۱٫ بسته به نوع سنگ میتوان از آنها استفادههای زیادی کرد، اگر سنگهای ضایعاتی از نوع آذرین باشند که سخت هستند میتوان از آنها برای تولید سنگفرش استفاده کرد ولی اگر سنگها نرم باشند مانند تراورتن میتوان آنها را به پودرسنگ تبدیل کرد یا از آنها برای تهیه سنگهای آنتیک که در نماها استفاده میشود بهره برد.
۲٫ معادن سنگ گرانیت ۲۵ درصد معادن سنگ را تشکیل میدهند و بیشترین ضایعات سنگها هم مربوط به سنگ گرانیت است زیرا روش استخراج در این معادن فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد ولی در معادن سنگ نرم از جمله تراورتن با توجه به استفاده از روشهای مکانیزه، مقدار باطله در حد کمی است و در گذشته قطعات کوچک سنگ تراورتن در معادن دپو میشدند ولی هماکنون با افزایش قیمت سنگ، فرآوری این قطعات از نظر اقتصادی توجیهپذیر است.