معرفي سنگهاي آنتيك و ايده پديد آمدن آنها

1- چكيده:

معرفي سنگهاي آنتيك و ايده پديد آمدن آنها: سنگ آنتيك از قرار دادن قطعات شكسته سنگ و خرده سنگ كنار هم (ضايعات و باطله هاي سنگهاي تراورتن) و چسباندن آنها با ملاتهائيكه پايه زريني دارد توليد مي شوند و به عبارتي از مجموع و تركيب باطله ها و ضايعات سنگهاي تزئيني تراورتن با مواد افزاينده مختصر ديگر بدست ميآيند. ايده پديد آمدن سنگهاي آنتيك از آنجا شكل گرفت كه طراحان و آرشيتكت ها بمنظور هر چه زيباتر كردن فضاها اعم از فضاهاي بيروني و دروني ساختمانها و كف پوش ها و محوطه سازيهاي بيروني نياز به سنگهايي با فاكتورهاي مورد نظر خويش را احساس مي نمودند بعلاوه پيشرفت صنعت ساختمان و سليقه هاي مختلف اين نياز را بيان ميكرد كه سنگهايي با طرحهاي مختلف و فاكتورهايي فيزيكي و مكانيكي كيفيت بالا و قيمت مناسب بايد در دسترس باشد.

 2- تشكيل ضايعات:

معمولاً در هنگام استخراج معادن تراورتن بويژه در مواقعيكه سنگ داراي كيلواژ، درزه و شكاف و شكستگي باشد و درزه هاي موجود در سنگ بيكديگر نزديك باشند مقدار زيادي و حدود 20% ضايعات بصورت سنگ لاشه ايجاد مي شود كه اين مواد بعنوان محصولات جانبي معدن بحساب مي آيند. البته توليد و ايجاد ضايعات از طريق ديگر هم صورت ميگيرد و آن كارخانجات فرآوري سنگ تزئيني تراورتن مي باشد كه با توجه به تناژوزني يك تن سنگ تراورتن ورودي به كارخانه ي فرآوري جهت برش و تهيه پلاك حدود 35% آن بعنوان ضايعات در نظر گرفته مي شود و بطور كلي در كارخانجات سنگ ابعاد سنگ زير cm10  cm10 بعنوان باطله در نظر گرفته مي شوند. 25% از باطله هاي معادن سنگ ايران بازيافت مي شوند باطله حاصل از معادن سنگ ايران دو برابر استاندارد جهاني است. بيشترين حجم باطله به معادن سنگ گرانيت مي باشد.

3 -عوامل مهم تشكيل ضايعات و باطله هاي سنگهاي تزئيني:

1- كارخانجات سنگ با توجه به قله هاي آورده شده به كارخانجات، كه اين قله ها داراي شكافهايي بوده كه در موقع برش توسط قله بر در كارخانه باعث ضايعات بيشتر شده و از استحكام معمول محصول نيز ميكاهد.

2- براساس آمار بدست آمده ، يك تن سنگ زمانيكه از معدن خارج ميگردد 50% آن ناسالم و غير قابل استفاده است كه ضمن ايجاد ضايعات در نتيجه مصرف كننده بايد براي هر يك تن سنگ دو برابر بهاي آنرا بپردازد.

3- معمولاً پلاكهائيكه در كارخانجات سنگبري، استفاده ميگردند يا توليد مي شوند بعلت عدم دقت در حمل غالباً باعث ايجاد شكستگي در لبه ها، تركها و يا خراش در سطح ساب خورده مي شود و باعث ايجاد ضايعات مي شود.

4- توسط دستگاه بلوك بر

5- توسط اره گروههاي چند تيغه اي

6- توسط چكش

7- چنانچه امتداد لايه ها بموازات راستاي چين خوردگي نباشد سنگ شكستگي بيشتري دارد

8- تأثير گسله هاي و درزه ها بر سنگها

9- سنگهاي واقع در نواحي شكسته

10- روند استخراج در جهت عكس شيب طبقات نباشد

11- معادنيكه بروش انفجاري استخراج ميگردند در اثر ضربه انفجار بميزان زيادي درزه ايجاد مي شود كه در زمان برش يا صيقل منجر به شكستن پلاك و ايجاد ضايعات ميگردد

12- توسط دستگاه سيم برش هنگام برش سنگ

4- مقايسه كاربردي ضايعات سنگهاي گرانيتي و تراورتن:

1- بسته بنوع سنگ مي توان از آنها استفاده هاي زيادي كرد، اگر سنگهاي ضايعاتي از نوع آذرين باشند كه سخت مي باشند مي توان از آنها براي توليد سنگفرش استفاده نمود، ولي اگر سنگهاي نرم باشند مانند تراورتن مي توان آنها را به پودرسنگ تبديل نمود يا از آنها براي تهيه سنگهاي آنتيك كه در نماها استفاده مي شود بهره برد.

2- معادن سنگ گرانيت 25% معادن سنگ را تشكيل ميدهند و بيشترين ضايعات سنگها هم مربوط به سنگ گرانيت ميباشد زيرا روش استخراج در اين معادن فاصله زيادي با استانداردهاي جهاني دارد ولي در معادن سنگ نرم از جمله تراورتن با توجه به استفاده از روشهاي مكانيزه ، مقدار باطله در حد كمي است و در گذشته قطعات كوچك سنگ تراورتن در معادن دپو مي شدند ولي هم اكنون با افزايش قيمت سنگ، فرآوري اين قطعات از نظر اقتصادي توجيه پذيراست.

5- دلائل استفاده از ضايعات سنگهاي تراورتن جهت توليد سنگهاي آنتيك:

1- مقاومت قابل قبول سنگهاي تراورتن

2- سختي كم

3- قابليت ساب و برش

4- استحكام بالا و شكل پذيري

5- بلوري بودن

6- چگالي زياد

7- زيبايي ظاهر

8- وجود تخلخل جهت چسبيدن كامل به ملات

9- سهولت دسترسي

10- عدم امكان آلتره شده ذخاير آن

11- تنوع رنگها

12- ارزاني نسبت به ساير سنگها

13- عدم وجود ساختارهاي تكنونيكي بروي اين ذخاير بدليل جوان بودن آنها(كوارترنر)

14- شرايط استخراج ايده آل دارند بهمين دليل اغلب با لايه بندي افقي، شيب كم و در نقاط كم ارتفاع و قابل دست يابي تشكيل ميگردند

15- مقاومت فشاري

16- جذب رطوبت

17- در مقابل قليايي ها مقاومند

18- و از دلائل ديگر افزايش صادرات سنگهاي تراورتن باعث بالا رفتن توان مالي معدنكاران و ايجاد واحد فرآوري باطله شده.

6- شرايط استفاده از ضايعات سنگهاي تراورتن در توليد سنگهاي آنتيك:

1- قطعات سنگ بايستي از نظر وضعيت ميكروتكتونيكي و وجود درزه و شكافها ارزيابي شوند

2- قطعات سنگ مورد نظر بايستي قابليت برش و سايش و مقاومت در جهات مختلف با در نظر گرفتن تجربه كارگر سنگبر

3- مشاوره با استاد كارسنگ

4- بررسي سطح صيقلي سنگ از نظر زيبايي و قيمت گذاري و بازاريابي

5- شرايط فني برش

6- انجام آناليز كاني شناسي بروش اشعه مجهول (x –Ray) در چند نمونه بارز Typical جهت بررسي حضور كاني هاي رسي و كوارتز در سنگهاي آهكي

7- تهيه چند مقطع نازك از نمونه هاي ضايعات جهت بررسي تأثير پديده آلتراسيون در سنگ

8- انجام محاسبات تعيين ذخيره دپوي باطله ضايعات سنگ

9- ارائه طرحهاي بهره برداري و بررسي فني و اقتصادي

10- بحث بر روي بهره برداري ضايعات سنگهايي كه در برابر قليايي ها مقاومند مانند آهك متراكم، دولوميت، مرمر، منيزيت و ماسه سنگهاي آهكي.

7- سنگهايي كه شرايط لازم جهت توليد سنگهاي آنتيك را دارند: ضايعات سنگهايي كه در برابر قليايي ها مقاومند مانند آهك متراكم، دولوميت، مرمر، منيزيت و ماسه سنگهاي آهكي.

8- ويژگيهاي سنگهاي آنتيك براساس مطالعات انجام شده:

1- مقاوم درمقابل سايش

2- تنوع رنگ در آنها (بيش از 20 رنگ مختلف)

3- داراي عمر مفيد و طولاني

4- داراي وزن كم

5- صادرات آنها بسهولت انجام ميگيرد چون بسته بندي آنها هم بسهولت انجام مي شود

6- قابليت تحمل گرمايي بالايي دارند بهمين دليل در ساخت فضاي خارجي شومينه ها مورد استفاده قرار ميگرند

7- در فضاي داخلي و خارجي ساختمانها مورد استفاده قرار ميگيرند

8- مصونيت در مقابل يخ زدگي

9- بسادگي قابليت برش دارند

10- اين سنگها در اثر قرارگرفتن در معرض عوامل آلاينده كثيف شده و بهمان كيفيت قابل تميز شدن مي باشند

11- به مدلهاي مختلف مي توان آنها را توليد نمود

12- محل توليد آنها در مناطقي كه نيروي كار ارزان و توليد محصولات با روشهاي دست ساز انجام گيرد

13- اين محصولات نياز به نگهداري كم دارند

14- تكنولوژي توليد اين محصولات با بكارگيري حداكثر مواد طبيعي و حداقل افزودني(چسب و رزين) انجام ميگيرد

15- ضد آتش

16- جاذبه انرژي

17- درمحيطهاي سالم و بهداشتي مانند بيمارستانها، خدمات غذايي، محيطهاي تحصيلي، خانه هاي بهداشت مورد استفاده قرار گيرند

18- در محيطهاي مرطوب و خيس بكار ميروند

19- رنگ بخشي از اجزاء سنگ محسوب مي شود و در زمان طولاني بصورت ثابت در مي آيد

20- چسب ها يا ملاتهاي اين محصولات الزاماً نبايستي رنگ آميزي شوند و رنگ آميزي آنها به انتخاب مصرف كننده است و سليقه اي است.

9- مقايسه سنگهاي آنتيك و سنگهاي طبيعي(پلاك سنگها):

1- سنگهاي آنتيك از تنوع بيشتري نسبت به سنگهاي طبيعي برخوردارند.

2- از نظر مقاومت سنگهاي آنتيك در برابر فشار، انعطاف پذيري و يخ زدگي و خراش برداري از وضعيت بهتري نسبت به سنگهاي طبيعي برخورداند.

3- وزن سنگهاي آنتيك نسبت به سنگهاي طبيعي كمتر است بهمين دليل در صنعت ساختمان از مطلوبيت بيشتري برخوردارند.

4- سنگهاي آنتيك در ضخامتهاي كمتري قابليت برش و قالب گيري دارند.

5- از نظر قيمت سنگهاي آنتيك بعلت بكار بردن چسب هاي رزين بعنوان چسباننده ذرات بيشتر از سنگهاي طبيعي مي باشند

6- از لحاظ مقدار باطله سنگهاي آنتيك ضايعات نداشته چون خود آنها از باطله سنگهاي طبيعي توليد شده اند.

7- سنگهاي طبيعي بعلت وجود رگه و برش در حمل و نقل حدود 15% پرت دارند ولي سنگهاي آنتيك طوري بهم فيكس مي شوند كه تا هنگام نصب هيچگونه آسيبي نمي بينند.

8- از لحاظ وزني سنگهاي آنتيك بطور چشمگيري سبكتر از سنگ طبيعي مي باشند.

9- از نظر نصب بمراتب آسانتر و راحتر از سنگهاي طبيعي مي توانند نصب شوند.

10- آناليز شيميايي باطله هاي تراورتن جهت توليد سنگهاي آنتيك: كربنات كلسيم ca co3، سيليس Sio 2، پيريت Fes2، كربنات كلسيم و منيزيوم Ca Mg Co3، رس Fe2 o3 + Al 2o3 ، سولفات So 4 -2، مواد آلي

11- تأثيرات تنوع رنگهاي سنگ در توليد سنگهاي آنتيك:

1- سنگهاي آهكي درشت و متبلور بدليل جلا و درخشندگي، در صورتيكه رنگهاي شفاف داشته باشند از مرغوبيت بهتري برخوردارند.

2- سنگهاي آهكي با بافت اُ اُليتيك در مقطع صيقلي( سنگ نماي تراش و صيقل خورده) در صورتيكه از رنگ شفاف و مناسب برخوردار باشند ممكن است زيبايي خاص داشته باشند.

3- متن يكدست و يكنواخت در سنگهاي آهكي ميكريتي مثل سنگ آهكهاي كرتاسه، ائوسن و اليگوسن ايران (سازندقم، آسماري، جهرم) وسنگهاي آهكي سازند هاي مختلف ژوزسيك، بدليل دارا بودن رنگهاي مختلف از سياه تا خاكستري، كرم، زرد و ليمويي و سفيد مي توانند ايده آل باشند.

4- سنگهاي آهكي داراي پوسته درشت مثل استراها بدليل اينكه ساختمان داخلي فسيلها در مقاطع مختلف در يك سطح صيقلي نمايش داده مي شوند ممكن است نماي جذابي داشته باشند.

12- ابعاد ضايعات و باطله هاي پلاكها وكاربرد آنها:

1- ضخامت 2 الي 2.5 سانتي متر جهت پوشش نماي خارجي و كف ساختمان و يا پوشش ديواره هاي داخلي ساختمان.

2- ضخامت 5 الي 7 سانتي متر براي استفاده در پله ساختمانها.

3- ضخامت 5 الي 10 ميلي متر و ابعاد 20 × 10 سانتي متر بعنوان كاشي و جهت پوشش نماي داخلي حمام و آشپزخانه، در اينحالت دقت در يكنواخت بودن ضخامت و طول و عرض كاشي و گونيا بودن اضلاع بسيار مهم است.

13- چسبانده هاي سنگهاي آنتيك:

1- چسبانده ها داراي تركيبات ساختاري رزيني هستند كه به همراه با پر كننده ها براي چسباندن دانه ها بكار ميروند و پس از سخت شدن، پر كننده ها را كاملاً بهم فيكس مي نمايند و سنگي فشرده و مقاوم را بوجود مي آورند.

2- رايج ترين چسب ارگانيكي كه مورد استفاده قرار ميگيرد رزين پليمري غير اشباع و چسب اورتومتاليك كه رزين نيمه سختي با حداقل واكنش مي باشد.

3- چسب ها يا ملات سنگهاي آنتيك الزاماً نبايستي رنگ آميزي شوند و رنگ آميزي آنها به انتخاب مصرف كننده است و سليقه اي است.

14- براي دفع ضايعات همواره نكات ذيل بايستي مد نظر باشد:

1- سهولت انجام عمليات دفع ضايعات.

2- هزينه عمليات دفع ضايعات با توجه به واحد حجم سنگ توليدي.

3- موقعيت محلي كه براي دفع ضايعات در نظر گرفته شده است.

4- سرعت پر شدن محل دفع ضايعات.

5- درمعادن زيرزميني مناطقي كه كار استخراج در آنها به اتمام رسيده است مي توان آنها را با ضايعات پركرد.

6- نصب تابلوي محل دپوي ضايعات.

7- فاصله ي دپوي ضايعات از محل سنيه كار از بابت جلوگيري از آلودگي زيست محيطي.

8- تفكيك دپوي ضايعات از دپوي مواد معدني.

9- احداث كارخانه بازيافت ضايعات در جوار دپوي ضايعات از نظر اصول فني و مهندسي و توجيهات اقتصادي.

10- محل هاي ريختن مواد باطله بايستي در پروژه ها مشخص گردند.

15- مشكلات و معايب و نواقص فرآوري سنگهاي آنتيك و هم چنين مشكلات سنگهاي آنتيك توليد شده:

1- آب: با توجه به پردازش ضايعات، دوغاب و خرده برشها اهميت آن خيلي زياد شده است كه اين امر، بويژه دركارخانجات فرآوري آشكار است.

2- عدم شناخت كافي نسبت به تكنولوژي جديد دستگاههاي مورد نياز.

3- عدم وجود مركز اطلاع رساني علمي و بازرگاني در اين زمينه.

4- كمبود متخصصان كارآمد در بخش سنگهاي آنتيك.

5- عدم تخصيص اعتبار لازم.

6- استفاده از سنگهاي تراورتن و مرمريت و مرمرها در فضاي باز بدليل بارانهاي اسيدي شهرهاي بزرگ مثل تهران، پس از چند سال درخشندگي ، كيفيت خود را از دست داده و چهره ساختمان را كهنه تر نشان ميد هند.

7- استفاده از سنگهاي گرانيتي كه پرتو زا هستند در فضاهاي بسته و مرطوب (مانند ايستگاهها ي مترو) خطرناك هستند.

8- مديركل حفاظت محيط زيست استان مركزي اعلام نمود كه 20 واحد آلاينده زيست محيطي در اين استان در 3 ماهه نخست سال جاري 85 ، اخطار تعطيلي دريافت كرده اند كه اين واحد ها عمدتاً سنگبري، بازيافت ضايعات، پخت آسفالت كه تخليه آلاينده هاي آنها در محيط تأثير مطلوبي بر منابع آب، خاك و هواي منطقه دارد.

9- پائين بودن ميزان تقاضا براي مصرف سنگهاي باطله فرآوري شده را مي توان عامل اصلي تمايل بخش خصوصي به توليد اين محصول داشت.

16- توجيه اقتصادي سنگهاي آنتيك:

1- از نظر قيمت، سنگهاي آنتيك بمراتب قيمتي كمتر از سنگهاي طبيعي دارند، چرا كه كارهاي دشواري كه روي سنگ طبيعي براي رساندن آن به بازار و قابل استفاده كردن آن انجام مي شود در مورد سنگهاي آنتيك غير ضروري مي نمايد و داراي وزني كمتر و ضخامتي كوچكتر مي باشند.

2- قطعات تخت آن در مقياس m2 و قطعات باريك آن در مقياس متر بفروش ميرسد.

3- سنگهاي ضايعاتي بدست آمده بصورت تني فروخته مي شوند.

1-16 مقايسه فروش سنگ تراورتن و فروش ضايعات آن: سنگ تراورتن كه معمول آن حدود تني هفتاد هزار تومان ميباشد در هر تن حدود هفت متر مربع 7m2 سنگ توليد مي شود، در حاليكه هر تن Ton هزينه اي معادل 30000 تن را جهت برش در بردارد كه پس از برش هر متر آن حدود 6000 تومان را جهت رزين و ساب بخود اختصاص ميدهد. پس هر تن سنگ تراورتن 106= 30+6+70 تومان هزينه داشته تا 7m2 سنگ بدهد، يعني هر متر پانزده هزار تومان، اين سنگ در بازار به متري 19-17 هزار تومان فروخته مي شود يعني بازاء برش هر تن سنگ حدود 30-14 هزار تومان سود حاصل مي شود. در حاليكه ضايعات سنگ تراورتن به تني حدود 6-5 هزار تومان فروخته مي شود، بازاء هر تن ضايعات حدود هفت متر 7m سنگ آنتيك بدست ميآيد. هزينه فرآوري ضايعات حدوداً معادل همان هزينه در سنگ ساختمان است يعني هر تن حدوداً 40 هزار تومان را در بر دارد و از فروش آن بازاء هر متر حدوداً 000/000/1000 ريال حاصل مي شود.

2-16 فروش معرق: در معرق بهمين شكل هزينه ي سنگ برنز و ضايعات بكار رفته تا حدود هر متر مربع 40 هزار تومان بعلاوه دستمزد روزانه 15 هزار تومان كارگر معادل 30 هزار تومان جهت 2 روز ساخت يك متر مربع 1m2 معرق با در نظر گرفتن اجاره كارگاه مصالح، ابزار آلات حدوداً هشتاد هزار تومان 80000 تومان بازاء هر متر مربع m2 ميباشد. در حاليكه هر متر مربع بين 300- 200 هزار تومان به قيمت كيفيت در ساخت بفروش ميرسد لذا مشاهده ميگردد كار با ضايعات در صورتيكه با برنامه ريزي و بصورت گسترده انجام مي شود بسيار مقرون بصرفه خواهد بود.

3-16 واحدهاي كانه آرايي سيار و قيمت تمام شده: واحدهاي كانه آرايي سيار قيمت تمام شده فرآوري باطله را كاهش ميدهند.

4-16 واحدهاي سنگبري كشور و سرمايه و گردش مالي: در حال حاضر حدود 5000 واحد سنگبري با 37 هزار ميليارد ريال سرمايه و گردش مالي 25 هزار ميليارد ريال در كشور فعال هستند.

5-16 قيمت سنگهاي آنتيك مصنوعي: اگر قيمت يك متر مربع سنگ معمولي بين 25 تا 30 دلار باشد سنگ مصنوعي داراي قيمتي بين 37 تا 40 دلار ميباشد.

6-16 دلائل بحران سنگ در ايران با توجه به بحران اقتصادي:

1- سيطره مافياي سنگ كه با تحميل باجهاي گزاف بر توليد كنندگان سنگ، سبب گران شدن و در نتيجه غير رقابتي شدن قيمت اين كالا شده است

2- واردات سنگهاي خارجي بويژه از كشور چين كه بدليل قيمت ارازان سنگ ايراني را در معرض رقابتي نا برابر قرار داده است.

3- گسترش فراوان كارخانه هاي سراميك در سالهاي اخير كه هر يك معادل صد واحد سنگبري كاشي توليد ميكنند و با قيمتي بسيار ارزانتر از سنگ بدست تصرف كننده ميرسانند.

7-16 دلائل سودآوري ضايعات در سنگها: با توجه به اينكه بازيافت باطله ها در كنار مواد اوليه (معدن و كارخانه) صورت ميگيرد و هزينه هاي جانبي ذيل را نخواهيم داشت:

1-هزينه حمل و نقل

2- هزينه حفاري

3- هزينه بهره برداري

8-16 ارزش افزوده سنگ تراورتن: ارزش افزوده سنگ تراورتن پنج دلار( 5 دلار) در هر متر مربع سنگ ميباشد.

9-16 هزينه دفع ضايعات دوغاب پردازش در ايتاليا: با در نظر گرفتن پردازش m2 10000 محصول در ماه و احتساب هزينه دفع ضايعات دوغاب پردازشي كه امروزه در ايتاليا در حدود يك دلار $ 1 براي هر m2 است.

10-16 سنگهاي مصنوعي آنتيك و قاچاق آنها و ارزش افزوده: سنگهاي مصنوعي فاقد ارزش افزوده هستند و در واقع با ورود آنها تنها ارز از كشور خارج ميگردد و از طرفي بخاطر عدم وجود هيچگونه كنترلي بر اينگونه سنگها، بسياري از آنها پس از ساخت بهمراه طلا، حتي به قيمت سنگ طبيعي ناآشنا فروخته مي شوند، و هم اكنون در كشور ما درصد زيادي از سنگهاي قيمتي استخراج شده بصورت قاچاق از كشور خارج ميگردد و از طريق دبي و امارات براي فرآوري به كشورهايي مانند هند و پاكستان ميرود و بعد از فرآوري دوباره بطور قاچاق وارد كشور مي شود و اينكار باعث مي شود ديگران از ارزش افزوده مواد اوليه ما استفاده نمايند كه در نتيجه باعث مي شود در كشور ما كارهاي توليد متوقف شود و قاچاق سنگ فيروزه بخارج از كشور جزو اين موارد باشد و بنا به گفته كارشناسان ظرف يك دهه گذشته از 70% فيروزه تراشان در بازار رضا مشهد كه قطب اصلي تراش نگين ايران است تغيير شغل داده اند.

17- بزرگترين مصرف كنندگان سنگهاي باطله فرآوري شده و افزايش واحدهاي كانه آرايي سيار:

شهرداريها و ارگانهايي كه فعاليتهاي عمراني دارند بعنوان بزرگترين مصرف كنندگان سنگهاي باطله فرآوري شده كشور ميباشند و در صورتيكه شهرداريها ميزان مصرف سنگهاي باطله فرآوري شده را افزايش دهند بخش خصوصي بدنبال ايجاد واحدهاي كانه آرايي سيار خواهد رفت . با سرمايه گذاري در اين زمينه اقدام به فرآوري سنگهاي باطله خواهد كرد.

1-17- تعداد واحدهاي كانه آرايي جهت فرآوري سنگهاي باطله: تاكنون 5 (پنج) واحد كانه آرايي جهت فرآوري سنگهاي باطله در كشور ايجاد شده كه فقط يكي از آنها در كنار معدن مستقر است و بقيه دركارگاههاي خارج از معادن مستقر شده اند.

2-17- كارخانجات سنگهاي تراورتن فرآوري شده خارج از كشور:

1- كارخانه سنگ منطقه جبل علي دوبي

2- كارخانه سنگ شارجه، در حال حاضر فرآوري سنگهاي ايراني در يك كارخانه در منطقه جبل علي دوبي انجام مي شود كه توان توليد اين كارخانه حدود m2 15000 متر مربع سنگ در ماه است و كارخانه ديگري در شارجه احداث گرديده كه علاوه بر خريد سنگ خام مقداري از سنگهاي تراورتن توليد ايران را فرآوري و صادر ميكند.

3-17- بزرگترين پروژه بازيابي زمين در جهان: اولين جزيره جهان جزيره نخل جميره در دبي بمساحت km2 30 بخشي از برنامه اي است كه بزرگترين پروژه بازيابي زمين در جهان خوانده مي شود و نتيجه 5 سال جابجايي ميليونها تن از شن و ماسه هاي خليج فارس و سنگهاي استخراج شده است.

4-17- مهد صنعت سنگ تزئيني جهان: منطقه كارا را ايتاليا بعنوان مهد صنعت سنگ تزئيني جهان شناخته مي شود و تكنولوژي توليد سنگهاي آنتيك و مصنوعي از سال 1960 در ايتاليا پديد آمد و اولين كارخانه توليد سنگهاي آنتيك و مصنوعي مربوط به شركت برتون ايتاليايي بوده كه پيش از 80 نمايندگي در كشورها و 3 نمايندگي در ايران دارد.

5-17- پر مصرف ترين كشوري كه از سنگ تراورتن استفاده مي نمايد و سنگهاي تراورتن نيمه فرآوري شده:

بخش عمده صادرات سنگهاي تزئيني ايران بخارج از كشور سنگهاي تراورتن است كه 90% سنگ تراورتن توليد شده در دنيا بمصرف آمريكا ميرسد و اين سنگها بصورت نيمه فرآوري شده بخارج صادر شده و حدود 50% ارزش افزوده اين سنگها نصيب كشور مي شود. سنگهاي تراورتن با ضخامت دو برابر آنچه مورد نياز بازار آمريكاست حمل مي شوند و در آنجا پس از فرآوري و برش و كاهش ضخامت سنگ، اين محصول به خريداران آمريكا فروخته مي شود و البته اين فرآوري بين 15 تا 20% ضايعات بهمراه دارد.

6-17- ايجاد واحد كانه آرايي سيار دركنار معدن: تاكنون تنها واحد كانه آرايي در كنار معدن سنگ در سيرجان قرار دارد.

7-17- احداث اولين كارخانه توليد سنگهاي مصنوعي در خوي: احداث اولين كارخانه توليد سنگهاي مصنوعي در خوي با استفاده از ضايعات سنگهاي طبيعي روزانه m2 120 سنگ مصنوعي كه مقاومت آنها 4 برابر سنگهاي طبيعي است توليد خواهد شد.

8-17- استاندارد جهاني از هر تن سنگ ماده معدني قابل استخراج شده: استانداردهاي جهاني از هر تن سنگ معدن حدود 650 كيلوگرم ماده معدني قابل استخراج مي شود گفت اين رقم درايران حدود kg350 و با اين ترتيب در كشورهاي ديگر از دو سوم سنگ استخراج شده ماده معدني قابل مصرف حاصل مي شود ولي در ايران اين رقم به يك سوم ميرسد.

9-17- ضايعات سنگ در كشور ما (ايران) با ذكر مثال يكي از معادن سنگ تراورتن: در كشورما 90% ضايعات مواد نرم جهت توليد پلاك مورد استفاده قرار ميگيرد. هم چنين در معدن سنگ تراورتن دينگه كهريز همدان در مسير همدان- ملاير بلوكهاي كوچكتر و با وزن حدود 7 تن كمتر جزء ضايعات محسوب ميگردد و از مواد باطله براي توليد سنگهاي آنتيك و لقمه استفاده ميگردد.

10-17- ميزان سنگهاي بريده شده از سال 83 تاكنون: ميزان سنگ بريده شده از سال 83 تاكنون در بيش از 5000 واحد سنگ فرآوري شده كشور بالغ بر m2 000/000/70 ميليون متر مربع مي باشد.

11-17- ميزان دخاير تراورتن و مرمر در كشور: تراورتن حدود 450 ميليون تن و مرمر 44 ميليون تن برآورد شده است.

18- كاربردها و مصارف سنگهاي آنتيك و هم چنين استفاده از ضايعات سنگها:

1- ايجاد لقمه سنگ از ضايعات سنگها: با احداث و نصب يكدستگاه كم هزينه براي خرد كردن سنگها مخصوصاً ضايعات سنگ مي توان شكل و ابعاد آنها را بصورت اصطلاحاً لقمه سنگ براي مصارف شهرسازي، سنگفرش كردن پياده روها هم چنين جدولسازي كنار خيابانها انجام داد. البته از سنگهاي قله با ابعاد كم نيز مي توان در شهرها بخصوص شهر همدان در وسط جداول خيابانها استفاده كرد و البته در وسط بلوار هاي اصلي شهر همدان قلوه سنگهاي گرانيتي رنگ نشده قرار داده اند كه نماي زيبايي به خيابانهاي شهر ميدهند.

2-رنگ آميزي ضايعات سنگهاي تراورتن و تشكيل سنگهاي آنتيك رنگي: ضايعات سنگهاي تراورتن را مي توان رنگ نمائيم كه چون سنگ متخلخل است راحتر هم رنگ مي پذيرد و هم چنين اگر رنگ آن روشن تر باشد اين عمل بمراتب راحتر نيز خواهدشد سپس اين خرده سنگها كه برنگهاي مختلف در آمده اند را به زيبايي دركنار هم چسبيده و بهم مي چسبانيم كه ظاهري بسيار زيبا پيدا ميكند.

3-استفاده از ضايعات براي ايجاد آبگير يا سيل بند: در برخي معادن كه داراي چشمه هاي دائمي و همچنين آبراهه ميباشند مي توان از ضايعات سنگها براي ايجاد يك آبگير يا سيل بند در پائين دست معدن استفاده نمود كه در معدن سنگ گرانيت اوزمان همدان اينكار انجام شده و از آب اين آبگير براي آبياري زمين هاي كشاورزي پائين دست استفاده مي شود. 4-استفاده ضايعات در باغچه هاي تزئيني: معمولاً براي كف ديواره ها، ديواره كوتاه باغچه هاي تزئيني از ضايعات و نخاله هاي آن در ابعاد 2 cm – 4 cm استفاده مي شود.

5-استفاده از ضايعات سنگ تراورتن بعنوان سنگ لاشه: بطور كلي استفاده از ضايعات سنگ تراورتن بعنوان سنگ لاشه در صورتيكه ابعاد اين سنگها به اندازه 20 cm × 20cm باشد مي توان از آنها بعنوان سنگ لاشه استفاده نمائيم.

6-استفاده از ضايعات در صنايع مختلف:

 صنايع مختلف عبارتند از:

1- صنعت سيمان

2- مصنوعات سنگي و هنري

3- مجسمه سازي

4- پودر سنگ

5- سنگ موزائيك

6- كاشي سنگي

7- سنگ مصنوعي

8- صنايع شيميايي

9- توليد كاغذ

10- پلاستيك سازي

11- سنگفرش

12- مصالح ساختماني

13- سر ميزي

14 - غوري

15- چراغ پايه

16- ظروف مجسمه سازي

17- سنگهاي تزئيني

18- شيشه هاي روميزي

19 - ظرفشوي آشپزخان

20 - وان حمام

21  - دانه تسبيح سنگ

22- جواهر سازي

23- زيبا سازي استخر

24- سرويسهاي بهداشتي با رنگهاي مختلف

25- لوازم آرايشي

26- روكار مساجد و ساختمانها

27- ساخت وسايل منزل مانند دور آينه

28- ساخت لوستر

29- كف پوش هتل ها

30- در توليد بتن و سيمان

31- خرده ها را با همان شكل نامنظم كنار قرار داده و براي نماي ساختمان استفاده مي شود.

32- صنايع لاستيك سازي

33- رنگسازي

34- ملات

35-شيشه

36- سراميك

37- تغذيه حيوانات

38- كودها

39- خرده برشهاي بلوكها

40- محصولات نيمه تكميل شده

41- قطعات توليد شده نهايي

42- دوغاب پردازش

43- توليد سيمان مصنوعي براي ساختن آجر و مصالح ساختماني

44- زيرسازي جاده ها

45- بعنوان موج شكن در سواحل درياها (كاهش فرسايش)

46- صافيهاي شني تصفيه خانه ها

47- بازسازي بناهاي قديمي

48- بندهاي آبخيزداري

49- اماكن متبركه و امام زاده ها

50- سالن هاي سخنراني

51- دكوراسيون ويلاها

52- سيستم هاي آشپزخانه (ظرفشويي- اوپن و...)

53- دكوراسيون هاي داخلي منازل

54- منبر

55- ظروف سنگي

56- كاشيهاي سنگي.

7- استفاده از پودر سنگ آهك حاصل از ضايعات سنگبري بر خواص آجر ساختماني: در تحقيقات انجام گرفته، پودر سنگ آهك حاصل از ضايعات سنگبري سنگهاي كربناتي بعنوان افزودني تخلخل زا در آجر بررسي شده، با نسبت هاي مختلف خاك و پودر سنگ آهك، نمونه هاي آجر ساخته شده، آزمايشهاي اندازه گيري چگالي بدنه، جمع شدگي هاي خشك شدن و پختن، جذب آب، مقاومت فشار و ضريب هدايت حرارتي بعمل آمد. پس از يافتن درصد بهينه ي افزودني در آزمايشها، توليد نيمه صنعتي سفال سبك و هم چنين آجر سبك سوراخدار با استفاده از پودر سنگ آهك ضايعاتي با موفقيت انجام شد، علاوه بر سبك شدن آجر ناشي از خروج Co2 در هنگام پخت وجود كليت از جمع شدگي پخت و متراكم شدن بدنه جلوگيري كرد.

8- كاربرد و مصارف ضايعات سنگ در توليد كاشيهاي آنتيك: كاشيهاي آنتيك شامل كاشيهاي دوره ويكتوريا، كاشيهاي دستي و انواع تزئيني هستند. اين كاشيها مانند ديگر آثار هنري و سنتي، كاشيهاي منقوش بدست و آنتيك به قرنها و مكانهاي متفاوتي تعلق دارند. گرچه تعدادي از اين كاشيها با قيمت هاي بسيار بالا خريد و فروش مي شوند ليكن اكثر آنها داراي قيمت مناسبي هستند. در آمريكا هنر كاشي سازي در اواسط سال 1800 شروع شد و تمام اين كاشيها در كلكسيونها قرار دارند.

9- استفاده و مصرف سنگهاي رودخانه اي در ساخت جواهر سازي River Stone: سنگهاي رودخانه اي عبارتند از ريگهاي كروي صاف كه در رودخانه ها و سواحل يافت مي شوند، عمل آب و سنگهاي ديگر روي سنگهاي رودخانه اي بطور طبيعي باعث سائيدگي آنها مي شوند، سنگهاي رودخانه اي بعنوان دانه تسبيح سنگ در جواهر سازي استفاده مي شوند.

10-كشف ماده جديدي براي برطرف كردن دود و گاز ناشي از حركت خودروها جهت نصب در سنگفرشهاي حاصله از باطله ها: يك شركت ژاپني با الهام از شرايط آب و هوايي پراگ، پايتخت جمهوري چك، ماده تازه اي را تكميل كرد كه از آن مي توان در سنگفرش كردن پياده روها استفاده نمود، اين ماده در عين حال قادر است دود و گاز ناشي از حركت خودروها را تصفيه نمايد، شهرداري منطقه وست مستر در پايتخت انگليس در اروپا كه طرح استفاده از اين ماده را در سنگفرش كردن پياده روها بمورد اجرا در آورده است، قطعات مكعب شكلي كه با استفاده از ماده جديد ساخته مي شوند حاوي كاتاليزور دي اكسيد تيتانيوم است كه مي تواند در هواي آفتابي با ماده اكسيد نيتروژن كه از اگزوز اتومبيلها متصاعد مي شود، واكنش شيميايي انجام دهد و اين گاز آلوده ساز را به دو عنصر اكسيژن و نيتروژن تجزيه كند، سنگهايي كه در سنگفرش پياده روهاي شهر پراگ بكار رفته بطور طبيعي حاوي كاتاليزور در دي اكسيد تيتانيوم است و وجود همين ماده موجب شده تا هواي اين شهر از اكسيد نيتروژن پاكسازي شود، اكسيد نيتروژن مانع تنفس عادي افراد مي شود و براي كسانيكه به بيمار آسم و برونشيت مبتلا هستند ناراحتي ايجاد ميكند. اين گاز هم چنين سبب سوزش چشمان و نيز خشك شدن گياهان مي شود. شركت ژاپني سنگفرشهاي تازه خود را در شهر اوزاكامي ژاپن مورد آزمايش قرار داده و توانسته است آلودگي هوا را در اين شهر تا 80% كاهش دهد.

11- استفاده از ضايعات مرمريت و گرانيت ها: از گرانولاتهاي مرمريت و گرانيت به اندازه هاي مختلف براي ساختن تايل هاي سيماني مرمرنما (Terrazo) و نيز براي ساختن كلوخه هاي مرمريت- رزيني و مرمريت – سيماني استفاده مي شود كه در ساختن اسلب ها و بلوكهايي با ابعادي مشابه سنگ طبيعي كاربرد دارند.

19- مراحل خط توليد سنگهاي آنتيك:

 با توجه به اينكه سنگهاي ضايعاتي كارخانجات كه عمدتاً از جنس تراورتن است را به قيمتي ارزان خريداري شده و به كارگاه توليدات آنتيك حمل ميكنند و در آنجا قطعات تفكيك شده براساس ضخامت و ابعادشان در جاي مناسب قرار داده مي شوند، اين سنگها توسط كارگراني كه استادكار و مختص اينكار در نظر گرفته شده اند برش داده مي شوند و به ابعاد منظم تبديل مي شوند بطور مثال بصورت cm10 طولي(cm 10 طولي: يعني سنگي كه پهناي آن cm10 و طول آن نامشخص باشد.) پس از آن در بخش ديگري اين سنگها توسط كارگران ديگر به ضخامت يكدست cm1 برش داده مي شوند. بسته بنوع پايلوتي كه در نظر است ساخته شود، سنگهاي بدست آمده را به قطعات كوچكتري مثلاً 2 × 2 cm يا 1 × 1 cm يا بهر شكل ديگري كه مورد نياز طرح باشد برش ميدهيم، اين سنگها كه به اشكال و ابعاد مورد نظر تبديل شد، هر گروه را بطور مجزا در دستگاه ميكسر قرار داده و درون دستگاه مقداري (حد معين) آب ريخته و دستگاه را روشن مي كنيم تا پس از چند ساعت در اثر سايش قطعات برش خورده روي يكديگر شكلي كهنه بخود بگيرند و پس از آن محصول بدست آمده را جهت خشك شدن در محل هاي مخصوص نگهداري ميكنند، پس از خشك شدن قطعات ، بسته بنوع طرح، قالب هائيكه از قبل به اين منظور طراحي و با موادي مثل سيليكون ساخته شده اند در اختيار كارگراني كه در اين بخش عمدتاً خانم ها مي باشند قرار داده مي شوند، در اين بخش كارگران سنگهائيكه را به اشكال مختلف تهيه شده را در جاهاي در نظرگرفته شده درون قالبها مي چينند، هنگام چيدن آنها، شكل و طرح سنگها كاملاً اختياري و با برنامه ريزي انجام مي شود. پس از جايگزيني قطعات در قالبها، پارچه متري برش خورده به اندازه مساحت قالبها را روي سنگ و قالب قرار داده و روي آنرا چسب كاري ميكنند، چسب كاري بايستي كاملاً با دقت انجام شود، براي چسب كاري معمولاً از چسب چوب استفاده مي شود. پس از چسب كاري و خشك شدن چسب، قالبها را برعكس كرده و قالب را خارج ميكنند. دراين هنگام پس از تميز كردن كار توليد شده، قابل عرضه به بازار مصرف مي باشد.

1-19- مراحل خط توليد سنگهاي آنتيك از طريق چرمي كردن لايه روي سنگها: مي توان مرحله ديگري را روي توليدات انجام داد و آنهم چرمي كردن لايه رويي سنگها مي باشد در اين خصوص با استفاده از فرچه هاي پلاستيكي مخصوص سطح سنگها را پوليش ميكنند كه باعث چرمي شدن سنگها مي شود، اينوع عملكرد در مورد بسياري از سنگها از جمله مرمريت ها، مرمر تراورتن و چيني صادق است. البته چنانچه با سنگي غيراز تراورتن انجام شود نياز به تأثير دادن اسيد كلريدريك نيز مي باشد كه هنگام استفاده از ميكسر انجام مي شود، عملكرد بدين گونه است كه قطعات بزرگتر در ضايعات جمع آوري شده را به ضخامت cm1 برش ميدهند.

2-19- مراحل خط توليد سنگهاي آنتيك از طريق معرق: در كار معرق نيز در ابتدا از سنگ تراورتن بصورت پلاك فرضي طرح استفاده مي شود، طرح مورد نظر را روي سنگ اجرا نموده و در نوع بازاري آن از نوارهاي cm0.5 برنزي استفاده ميكنند و نوارها را روي خطوط طرح و روي سنگ تراورتن با چسب مي چسبانند، پس از خشك شدن نوارهاي برنزي سنگهاي رنگي آماده شده را مطابق با رنگ و اشكال موجود در طرح برش ميدهند. بمنظور دقت در برش طرح، همانگونه كه طرح روي سنگ تراورتن اجرا مي شود كپي همان طرح تهيه شده روي سنگهاي cm1 رنگي چسبانده شده و سپسس برش داده مي شود، در اينحالت قطعات برش خورده در جاي مشابه به خود در طرح قرار داده شده و چسبانده مي شود، به اين منظور از چسب سنگ استفاده مي شود، پس از چسباندن كليه قطعات موجود در طرح، تابلو را با دستگاه ساب مي سايند تا بصورت يكپارچه درآيد، پس از ساييدن تابلو پرداخت شده و براق مي شود كه در اينحالت قابل عرضه به بازار مي باشد.

3-19- نحوه توليد سنگهاي مصنوعي آنتيك: در برخي از كشورهاي خارجي از ضايعات سنگ بهترين نوع سنگ را تهيه ميكنند. نحوه توليد اينوع سنگها به اين نحو است كه ابتدا سنگ را پودر كرده و سپس با مواد خاص مخلوط نموده و بهر صورت اندازه و در هر قطر كه مي خواهند شكل دهي ميكنند.

4-19- دستگاههاي فرآوري دوغاب پردازش و پساب: دستگاههاي فرآوري دوغاب پردازش و پساب، بنحوي طراحي شده اند كه ضمن كاهش حجم دوغاب تا حد ممكن آب را مجدداً مورد استفاده قرار دهند.

20- نتيجه گيري و پيشنهادات:

با عنايب به بلا استفاده بودن ضايعات در معادن و كارخانجات فرآوري و هزينه توليد سنگهاي آنتيك كه بمراتب از هزينه هاي توليد پلاك در سنگهاي تزئيني كمتر مي باشد پيشنهاد ميگردد وزارت صنايع و معادن از اجراي طرح تأسيس كارگاه هاي توليد سنگهاي آنتيك در جوار معادن و هم چنين در جوار كارخانجات فرآوري سنگ (در جوار دپوي باطله) حمايت نمايد از بابت

1- اشتغال

2- سودآوري

3- ارزش افزوده

4- استفاده بهينه از ضايعات